We hebben allemaal een beeld bij de vraag hoe we onze laatste dagen op deze verwarrende en overweldigende planeet willen doorbrengen. Met een heldere geest en zonder al te veel lichamelijke ongemakken of pijn. En als we dan het tijdige voor het eeuwige verruilen dan het liefst vreedzaam in onze slaap. Dit ideaalbeeld streven we allemaal na, maar helaas is de werkelijkheid een stuk weerbarstiger. Zelfs als je nog met alle macht wilt leven kan het omhulsel van je geest en ziel, je lichaam, zich hiertegen verzetten.
Daar kon de Duitse architect Michael Hellgardt over meepraten. De in de buurt van Berlijn geboren Hellgardt woonde de laatste decennia van zijn leven in de Amsterdamse Jordaan in het huis dat hij zelf ontworpen en gebouwd had. Als we afgaan op de archiefbeelden dan was het een man vol levenslust, passie voor zijn werk, de geneugten van het leven en de mensen om hem heen. Jaren later vinden we hem als hoopje ellende terug in zijn Amsterdamse huis. Helgardt wil niet meer leven, maar wil juist leven. De tegenstrijdigheden woeden in wat nog over is van zijn lichaam.
De architect vroeg zijn vrouw, de documentairemaakster Rosemarie Blank, om zijn laatste jaar in dit bestaan vast te leggen. Dat gebeurt met een ontroerende vorm van precisie en letterlijke en figuurlijke naaktheid. Blank plaatste haar camera vaak op een statief terwijl haar vierentachtigjarige man door het appartement strompelt. Heel soms komt Michael nog buiten en worstelt hij zich met kleine stapjes door de Amsterdamse drukte om de mooie panden te aanschouwen waar hij zijn hart aan heeft verpand.
Niets blijft onbesproken en ongezien. De knokige, naakte Hellgardt wordt gewassen door een verpleger. Hij bespreekt zijn wens om te sterven met zijn huisarts, die vanwege privacyredenen in het donker wordt gefilmd. En hij besluit om niet meer te eten om zo uit eigen beweging heen te gaan om een moment later weer vol te zitten met wensen en ideeën. Nog een keer het zomerhuis in Italië bezoeken. Dat geschenk wil vrouw Rosi hem toch zeker wel geven?
Alleen de muziek van Bach waar Hellgardt zo verknocht aan is maakt het leven nog draaglijk en bovendien overstemt het nog enigszins de tinnitus waar de architect aan lijdt. Het is een ongekend knappe prestatie dat Blank een portret heeft weten te maken van iemand die zo dicht bij haar staat. Ze stelt zichzelf uiterst bescheiden op en laat de beelden voor zich spreken. Alleen wie Hellgardt was in betere tijden wordt maar mondjesmaat duidelijk. Door hier wat meer aandacht op te vestigen hadden de laatste maanden van de architect niet alleen meer context gehad, maar was zijn wil om te leven ook nog verder aangestipt.
Desondanks is Punt Uit - Schluss Aus - Full Stop een indrukwekkend document geworden over een lijdensweg die tevens een zucht naar leven is. Over een onvoorwaardelijke vorm van liefde die het fysieke ruimschoots overstijgt. En over een bijzondere man die zelfs van zijn laatste momenten op deze wereld iets gedenkwaardigs heeft weten te maken. En hij zag dat het goed was.
