Tár
Recensie

Tár (2022)

Soms treffende, maar bovenal vlakke karakterstudie die opzichtig inspeelt op actuele controversiële onderwerpen.

in Recensies
Leestijd: 2 min 26 sec
Regie: Todd Field | Scenario: Todd Field | Cast: Cate Blanchett (Lydia Tár), Noémie Merlant (Fransesca Lentini), Nina Hoss (Sharon Goodnow), Sophie Kauer (Olga Metkina), Julian Glover (Andris Davis), e.a. | Speelduur: 158 minuten | Jaar: 2022

Tár speelt opzichtig in op de actualiteit met een treffende maar vlakke karakterstudie van een wereldberoemde dirigente. Lydia Tár dirigeert als eerste vrouw aller tijden het Berlijns filharmonisch orkest en staat voor de mijlpaal alle symfonieën van Mahler met hen te hebben uitgevoerd nu ze aan de laatste beginnen. Eigengereid staat ze de pers te woord, terwijl er een boek over haar uitkomt. Maar dan slaat het noodlot toe, wanneer een voormalige protegé zelfmoord pleegt en Lydia Társ dubieuze omgang met jonge muzikantes openbaar wordt.

Zestien jaar na Little Children keert regisseur Todd Field terug met opnieuw een onderwerp omgeven door controverse. De opzet voelt licht satirisch van toon, hoe ostentatief het heden terugkomt. Zo neuzelen mensen wat over lockdowns terwijl ze voor de rest de ernstigste publieke gezondheidscrisis in honderd jaar negeren. Lydia Tár mag eerst nog triomfantelijk de narcistische identiteitspolitiek van een student bekritiseren voordat de film de pijlen op haar richt. De toedracht van haar daden blijft onbekend. Samen met de vertelvorm van de tragedie gaat Field daardoor niet mee in de hedendaagse trend van hashtagmeutes die voor eigen rechter spelen.

In plaats van een scherp oordeel duikt Field liever Lydia Társ psyche in. Met een ijzig tempo beweegt de film zich voort, waardoor de konkelarij van de onaantastbare dirigente soms geniepig onder de radar valt. Field zet haar pontificaal neer als een fenomeen binnen sobere decors en strakke kadrering, ondanks de tonale contrasten van wazige droomscènes of een absurd satirische conclusie. Als klassiek drama voelt Tár daarom als een opvoering, net zo ingelijst door traditie als de wereld van klassieke muziek waar het verhaal in plaatsvindt.

Blanchett zet passend bij Fields theaterachtige stijl haar personage dwingend aanwezig neer. Haar gezicht blijft strak in het gelid, terwijl ze ook buiten de repetities om de mensen in haar leven dirigeert naar de door haar gewenste uitkomsten. Doordat de film zo opgaat in haar karakter, brengt het die eigengereide houding met enige sympathie. Maar vergeleken met een film zoals The Bed You Sleep In voelt de opzet uiteindelijk te mager aan. Filmmaker Jon Jost kruipt in die film een stuk verraderlijker in de huid van een seksuele misbruiker, waarbij niet te ontsnappen valt aan de virtuoos ronddraaiende camera en de spijkerharde maatschappijkritiek.

Fields scenario voelt te vaak in elkaar gedraaid om gemakkelijk contrasten en provocaties te vinden. Vooral mannen in machtsposities plegen seksueel misbruik, maar hier gebeurt dat door een lesbienne. Naast de terechtgestelde student lijken personages zoals een buurvrouw die haar oude moeder slecht behandelt vooral bestaansrecht te ontlenen aan het maken van een punt. In Tár smelten de nogal opportunistisch gekozen actualiteiten en het soms vlakke spel van Blanchett te weinig samen.