'In the Land of Brothers': de immigrant als tweederangsburger
Recensie

'In the Land of Brothers': de immigrant als tweederangsburger (2024)

Indringend drieluik over drie Afghaanse vluchtelingen in Iran en hun strijd om het hoofd boven water te houden.

in Recensies
Leestijd: 3 min 37 sec
Regie: Raha Amirfazli en Alireza Ghasemi | Scenario: Raha Amirfazli en Alireza Ghasemi | Cast: Mohammad Hosseini (Mohammad), Hamideh Jafari (Leila), Bashir Nikzad (Qasem), Marjan Khalegi (Hanie), Hajeer Moradi (Asgari), e.a. | Speelduur: 95 minuten | Jaar: 2024

In Iran leven ruim vijf miljoen vluchtelingen die afkomstig zijn uit buurland Afghanistan. Zo vermelden de beginteksten van de indringende en op momenten uiterst deprimerende debuutfilm van regisseursduo Raha Amirfazli en Alireza Ghasemi. De Iraniërs noemen de Afghaanse vluchtelingen bemoedigend 'broeders', maar dat de werkelijkheid een stuk minder warm is blijkt wel wanneer de regisseurs inzoomen op de levens van drie van hen.

In een tijdsbestek van twee decennia volgt de film in drie hoofdstukken evenzoveel Afghaanse vluchtelingen. We ontmoeten de drie op een belangrijk punt in hun leven, al hebben ze dit vaak zelf niet door. De hoofdpersonages zijn afkomstig uit dezelfde familie. Scholier Mohammad volgt in 1981 overdag braaf zijn lessen op school. In zijn vrije tijd plukt hij tomaten en leert hij zijn nichtje Leila, op wie hij heimelijk verliefd is, Engels. Als de politie hem op een dag aanhoudt en hij zijn papieren niet bij zich heeft, wordt hij in het politiearchief tewerkgesteld.

Tien jaar later is Leila een volwassen vrouw. Ze werkt bij een welgestelde Iraanse familie en doet op een middag een schokkende ontdekking. Tegenover haar werkgevers hangt ze een ander verhaal op, maar de rijke familie is vooral bang zelf in de problemen te komen omdat ze Leila in dienst hebben genomen. In 2021 maken we ten slotte kennis met Leila's broer die een heftig bericht krijgt en zijn slechthorende vrouw wil behoeden voor het vreselijke nieuws waardoor het fundament onder haar bestaan dreigt weg te vallen.

Waarom de drie familieleden naar het buurland zijn gevlucht maken de regisseurs en tevens scenaristen niet duidelijk. Eigenlijk doet dat er ook weinig toe, al weten we natuurlijk uit de geschiedenislessen dat de Russische invasie van Afghanistan in de jaren tachtig een enorme immigratiestroom op gang bracht. Of een immigrant nu uit politieke of economische redenen huis en haard achter zich laat: er is altijd de hoop en het vooruitzicht op een beter leven. De filmmakers illustreren met gevoelige en subtiele scènes dat de Afghaanse vluchtelingen als tweederangsburgers behandeld worden, zelfs als de Iraniërs om ze heen veinzen met ze begaan te zijn.

Amirfazli en Ghasemi maken dit duidelijk met terloopse opmerkingen van de drie geportretteerde Afghanen. Ogenschijnlijk onbeduidende uitlatingen die veelal berusten op een leugen en daardoor weloverwogen zijn. Omdat de waarheid niet alleen nog meedogenlozer is dan de situatie waarin ze zich bevinden, maar ook omdat de werkelijkheid ze alleen nog maar meer in de problemen kan brengen. Wanneer Leila in de keuken van haar werkgever opbiecht waar ze mee zit, vertelt ze niet de waarheid. Ze wordt net zo makkelijk in haar verhaal onderbroken omdat een van de gezinsleden op het strand een dode hond heeft gevonden.

Leila biedt aan om het arme dier te begraven, want dat heeft ze recentelijk al gedaan. Als kijker weet je hoe de vork daadwerkelijk in de steel zit en dat maakt het losbarstende vuurwerk ter ere van een Iraanse feestdag des te wranger. Maar ook Mohammad besluit een leugen in te zetten omdat de waarheid te pijnlijk is. Wat voor dreiging hem boven het hoofd hangt, wordt enkel gesuggereerd, maar de jongen weet wat hij kan doen om het niet nogmaals plaats te laten vinden. Qasem ten slotte wil zijn vrouw de harde realiteit besparen door deze dan maar te verzachten.

Wat deze ingrijpende beslissingen gemeen hebben, is dat het soms beter is te zwijgen dan te kiezen voor rechtvaardigheid. Ondanks het feit dat de drie verhaallijnen zich in Iran afspelen zijn de thema's en de dilemma's waarvoor Mohammad, Leila en Qasem zich gesteld zien universeel uitgewerkt en vallen ze terug op basale menselijke behoeften. De twee filmmakers zijn van Iraanse afkomst en sluiten met hun speelfilmdebuut aan bij de krachtige moderne Iraanse cinema die meesterwerken als A Separation en Taxi Teheran voortbracht. Titels die op hun beurt weer stoelden op oude Iraanse meesters zoals Abbas Kirarostami.

Wat de mens uiteindelijk nodig heeft en drijft is het verlangen naar liefde en een plek in de maatschappij. Welke maatschappij dan ook. In the Land of Brothers roept verontwaardiging, frustratie en op momenten zelfs woede en onbegrip op, maar is door de sterke beeldtaal en acteerwerk tegelijkertijd volledig invoelbaar.