Film hoeft niet historisch accuraat te zijn. Drama is belangrijker dan de juistheid van feiten. Historische authenticiteit is wel prettig, evenals geloofwaardigheid. Ook is het niet nodig om van de geschiedenis een vat vol clichés te maken, zoals toch vaak gebeurt in Hollywood. De Duitse film Pope Joan ontwijkt deze laatste valkuil, maar echt geloofwaardig komt hij nou ook weer niet over. De mythe van de vrouwelijke paus is daarvoor te fantastisch en toevallig. Het drama is weliswaar degelijk, maar voor het onderwerp en het verhaal ongepast onderkoeld.
Pope Joan is gebaseerd op het gelijknamige boek van de Amerikaanse Donna Woolfolk Cross. Het boek beschrijft de middeleeuwse mythe van pausin Johanna, een vrouw die drie jaar paus zou zijn geweest door zich voor te doen als haar overleden broer. Later zou zij uit de geschiedenis geschreven zijn om dit geheim te houden. Uitgebreid historisch onderzoek door de eeuwen heen maakt deze stelling echter onhoudbaar; er is geen enkel bewijs voor de mythe gevonden, maar wel veel bewijzen die de mogelijke geschiedsvervalsing van de kerk tegenspreken. Het heeft er alle schijn van dat de mythe alleen nog in stand wordt gehouden vanuit feministische en anti-katholieke hoop, niet onderbouwd door enige historische feiten of kennis.
Toepasselijk is dan ook dat deze film, gebaseerd op het boek van een vrouw, door een vrouw geregisseerd is. De vraag of dit verhaal het waard is om nu nog opnieuw verteld te worden, beantwoorden zij beiden met een volmondig ja. Misschien hebben ze gelijk, maar de film Pope Joan onderscheidt zich louter door het feit dat Johanna von Ingelheim een vrouw is. Zonder dat gegeven houd je een traditionele hagiografie over die niet echt inspireert en al een tijdje uit de gratie is. De film is vrij braaf en onopvallend gefilmd. De subversie zit 'm puur in het gegeven dat een vrouw monnik wordt, een geliefde heeft en uiteindelijk paus wordt.
Toch zitten er een aantal dramatisch spannende scènes in, die sterk uit de verf komen door het sterke acteren van vooral Johanna Wokalek in de titelrol. John Goodman is ook goed op dreef als haar voorganger, Sergius II. Waarom dit niet Leo IV is, Johannas voorganger volgens de tijdslijn van de mythe, is dan weer onduidelijk. Typisch een voorbeeld van onnodige geschiedsvervalsing in films. Niet dat er iemand om zal malen overigens, uitgezonderd degenen die een passie voor vroegmiddeleeuwse pausen hebben natuurlijk.
De aankleding en sfeertekening zijn ook wel aardig. Ergerlijk is dan weer de injectie van moderne idealen in deze negende-eeuwse setting. Het is vrij onwaarschijnlijk dat een vrouw die jarenlang een vrome monnik was en het tot het pausdom schopte al die tijd een geliefde zou hebben. Het past niet echt bij het beeld dat buiten die relatie om van haar wordt geschetst. Deze tragische, onmogelijke liefde riekt naar óf een moderne sensationalisering van het verhaal om lezers danwel kijkers te trekken óf naar een feministisch ideaal waarin de vrouw wel van een man houdt maar hem verwerpt voor haar hogere idealen en zo de man ontstijgt. Hoe dan ook een onnodige toevoeging; de film was meer gebaat geweest bij een originelere invulling van het verhaal van de vrouw die paus werd - een gegeven dat op zichzelf al sensationeel genoeg zou kunnen zijn - dan bij de degelijke maar nooit echt opwindende manier waarop de vermeende geschiedenis nu verfilmd is.
