De namen Cannes en Dardenne zijn nauwelijks los van elkaar te denken. Sinds de Waalse broers Jean-Pierre en Luc in 1999 voor het eerst meededen op het prestigieuze filmfestival (Rosetta won er prompt de hoofdprijs), is iedere film van hen er in première gegaan. Het mag dus nauwelijks een verrassing heten dat ook Deux Jours, Une Nuit onlangs voor een Gouden Palm werd genomineerd.
Zes keer op rij in de hoofdcompetitie is een knappe prestatie, maar het zorgde ook wel eens voor kritiek. Maakten de broers niet eigenlijk steeds dezelfde film? Steeds weer waren het rauwe portretten van worstelende arbeiders. Bovendien waren hun films niet allemaal even sterk. De dicht op de huid gefilmde shots in natuurlijk licht zorgden wel vaak voor een benauwend realisme, maar de dramas moesten nog wel eens aan geloofwaardigheid inboeten doordat het scenario doorschoot in extremen. De opeenstapeling van ellende werd soms te veel van het goede. Zeker in Deux Jours, Une Nuit ligt dat gevaar op de loer, maar de makers houden het verhaal juist uiterst geloofwaardig en meeslepend.
In hun nieuwste drama raakt een vrouw haar baan vanwege bezuinigingen kwijt, terwijl haar collegas intussen van het losgekomen geld een bonus krijgen. De enige manier voor Sandra om niet werkloos te worden, is om tijdens het weekend iedereen ervan te overtuigen om van de bonus af te zien. Wanhopig gaat ze haar collegas een voor een af.
Dat had gemakkelijk kunnen verzanden in een aanhoudende stroom van misère, die vanwege het herhalende patroon (Sandra moet steeds weer opnieuw smekend de situatie uitleggen) al snel vermoeiend zou zijn geworden. Maar de Dardennes gaan geraffineerd te werk. Iedere ontmoeting verloopt net weer iets anders dan de vorige. De ene collega toont direct begrip, de ander wordt kwaad, weer een ander heeft het extra geld veel te hard nodig. En al die mensen zijn te begrijpen, je kunt niemand iets kwalijk nemen.
Of eigenlijk wel: de ijskoude leidinggevenden, die zich vrijwel volledig op de achtergrond houden, zijn hier het pure kwaad. Menselijkheid en begrip zijn compleet verdwenen binnen hun kille, manipulatieve businessmentaliteit. Deux Jours, Une Nuit wordt zo een roerende oproep tot onderling begrip en solidariteit in economisch moeizame tijden.
Die boodschap komt goed binnen omdat de Dardennes zon overtuigend beeld van de maatschappij geven. Ze tonen verschillende lagen van de samenleving, meer dan alleen de straatarme, kansloze arbeiders. Mensen die moeite hebben om hun hypotheek af te betalen bijvoorbeeld, of tweeverdieners die bezig zijn met verbouwingen. Bij iedere ontmoeting zien we weer een ander facet van de maatschappij. En telkens zien we Sandras houding weer een beetje veranderen.
Met dat laatste komen we aan bij het hoogtepunt van de film: het acteerwerk van Marion Cotillard. Weergaloos hoe gelaagd en genuanceerd ze haar personage neerzet. Omdat elke ontmoeting weer anders verloopt, is ze in geen scène hetzelfde. Eerst angstig en gespannen, dan iets hoopvoller en daadkrachtiger, of juist weer wanhopiger. Het zit allemaal subtiel opgesloten in haar gezicht en lichaamstaal. Met dank aan de hoofdrolspeelster is Deux Jours, Une Nuit naast een pakkende maatschappijvisie, vooral een krachtige, emotionele achtbaan.
Lees ook het interview met de gebroeders Dardenne of ons verslag van de persconferentie in Cannes.
