"Gluckauf", riepen de mijnwerkers uit Zuid-Limburg in lang vervlogen tijden om elkaar zo een behouden terugkeer boven de grond te wensen. De tijden zijn veranderd. In de zuidelijkste provincie van Nederland zijn de mijnen gesloten. Slechts een enkele afgetakelde lift in het troosteloze licht glooiende Limburgse landschap herinnert nog aan het bedrijvige mijnbouwverleden. Filmmaker Remy van Heugten schetst met zijn Gluckauf een somber beeld van een sociaal milieu waarin een bikkelharde overlevingsstrijd woedt, zelfs op het introverte vlak. Deze uitzichtloze wereld zou naadloos passen in het werk van de gebroeders Dardenne, maar met deze vergelijking doe je het werk van Van Heugten ook tegelijk tekort. Met het Limburgs sociaal-realisme lijkt een nieuw subgenre geboren te zijn dat zich nauwelijks een betere debutant kan wensen.
Natuurlijk zijn er meer projecten uit de provincie op te noemen, maar Van God Los richtte zich primair op het bendeleven en excessief gedrag en Hemel op Aarde op jeugdsentiment en religie. Centraal in dit geheel in Limburgs dialect gesproken drama staat de subversieve relatie tussen een vader en zoon. Met veel machtsvertoon, een rokende blaffer en gierende banden wordt zoon Jeffrey in de proloog door vader Lei bij zijn moeder weggehaald. Een scène later is de jongen volwassen en gaat hij met zijn vader op jacht. Dat is nog het moment waarop Jeffrey tegen Lei opkijkt. Het zal echter niet lang meer duren voordat de rollen omdraaien. Lei zakt steeds verder weg in het maatschappelijk drijfzand, terwijl zijn zoon zich met een lokale onderwereldfiguur inlaat en zich voor diens karretje laat inspannen. Terwijl Lei overal, het vaderschap incluis, een chaos van maakt, doet zijn zoon het op alle denkbare, doch veelal criminele vlakken uitstekend. Zelfs de dames willen meer happen, al biedt een nieuw vriendinnetje voor Jeffrey tevens een kans en een communicatieve opening voor Lei.
Sterk is de psychologische spanning die Van Heugten weet op te roepen, juist op de momenten waarop vader en zoon zwijgzaam naast elkaar in de auto zitten. De frustratie is van het gezicht van Lei af te lezen als hij lijdzaam moet toezien dat zijn zoon hem in alle denkbare opzicht voorbijstreeft. Het degradeert de man tot een sjacheraar en een sukkel die maar wat aanklooit zonder een duidelijk doel voor ogen te hebben. En dan te bedenken dat Jeffrey voor zijn vader door het vuur gaat door diens schuld over te nemen. Deze goede bedoelingen werken juist averechts. Het is een complexe tegenstelling die heel geleidelijk en vooral op knappe wijze wordt ingezet. Van Heugten geeft te kennen dat er een licht autobiografisch tintje achter de premisse schuilgaat al komen deze vooral voort uit herinneringen die aansluiten bij het dubbele gevoel dat hij aan zijn eigen provincie over heeft gehouden. De schamele kansen moet je met beide handen aangrijpen, lijkt de boodschap, maar deze instelling heeft een prijs. Dan wil het gebeuren dat liefde, ambitie en ego het tegen elkaar moeten opnemen. De regisseur, die we kennen van zijn televisiewerk en de flauwe romkom Valentino, werkt dit zorgvuldig uit zonder telkens naar het geweldsmiddel te hoeven grijpen.
Dat wil overigens niet zeggen dat Gluckauf geen ruwe bedoening is. Dat kan ook moeilijk gezien het criminele milieu waarin beide mannen zich begeven. Bij gebrek aan beschaafdere uitwegen wordt er in het aanzetten van de onderlinge verstandhoudingen dikwijls naar wapens gegrepen of op de vuist gegaan. Van Heugten verheerlijkt het geweld niet, maar zet het in als wanhoopsdaad. Het zijn bovendien enkel middelen zijn om de machteloosheid van de personages uit te drukken. De psychologische verhouding tussen vader en zoon prevaleert in dit geëngageerde drama. Het is de kern die Remy van Heugten ondanks het grillige verloop steeds in het vizier blijft houden. Limburg kan trots zijn en de rest van Nederland stiekem ook een beetje.
