in Recensies
Update:
Alsof het een boodschappenlijstje betreft somt de tweeënveertigjarige Rick de etiketten uit de DSM-5 (classificatiestandaard voor psychische aandoeningen) op die de psychologen en psychiaters gedurende twintig jaar op hem hebben geplakt. Diezelfde hulpverleners moet hij zien te overtuigen dat - zoals hij het zelf verwoordt - het leven hem niet moet en hij het leven niet moet. Na decennialang lijden is de koek op en de verlossing nabij. Zijn ouders Aagje en Toon hebben zich bij zijn doodswens neergelegd. Als je je als ouder daar al bij kunt neerleggen.
Rick is gebaseerd op René die in 2012 als een van de eersten in Nederland euthanasie kreeg wegens ondraaglijk psychisch lijden. Debuterend filmmaker Laura Hermanides ontmoette zijn ouders een jaar later, toen René inmiddels overleden was. In haar dappere filmdebuut Witte Flits, waarvan de titel verwijst naar Ricks bijnaam in zijn voetbalteam, krijgen we vooral antwoorden. De vragen zijn al zo vaak gesteld, de antwoorden wil niet iedereen horen.
Het hele traject dat Rick aflegde om tot zijn beslissing te komen, is al achter de rug. Zijn wens is een geaccepteerd maar onverdraaglijk feit. Hermanides vertelt het indrukwekkende verhaal afwisselend met gepaste ernst en bekoelde relativerende humor. Want ondanks zijn doodswens is Rick een nuchtere man, die door zijn psychisch lijden compleet verlamd in een kliniek verblijft.
Ook is Hermanides klinisch in haar aanpak, bijvoorbeeld wanneer het proces rondom het finale woord en het sterven wordt uitgelegd alsof het een vlieginstructie betreft. Het sobere rijtjeshuis van Aagje en Toon, die bij wijze van spreken de sperzieboontjes met een teiltje op schoot in de keuken zitten te doppen, past er goed bij.
Maar vervolgens zien we ook twee wanhopige mensen die niets liever willen dan hun zoon gelukkig zien, zelfs als dit betekent dat ze hem los moeten laten. Hermanides wekt nergens de indruk uit te zijn op sensatie en dwingt haar publiek om een moreel standpunt los te laten. Hoe je ook in de euthanasiediscussie staat, zo doorgaan is voor niemand een realistisch scenario.
Het opboksen tegen de bureaucratie waarbij de drang naar zorgvuldigheid vaak als een excuus klinkt, is haast net zo frustrerend als Ricks strijd die hij al lang geleden heeft opgegeven. Nu de instanties nog. Dat is de kracht van Witte Flits: de focus ligt voornamelijk bij het individu, maar de context en systemen waarbinnen ze laveren wordt voldoende invoelbaar gemaakt.
Hermanides voelt feilloos aan hoe ze deze fragiele materie aan moet pakken. Toch is ze soms wat slordig. De plek van de andere kinderen van Aagje en Toon is bijvoorbeeld wat onduidelijk. En kunnen ouders zichzelf zo wegcijferen dat ze ons ook weghouden bij hun innerlijke belevingswereld, hun twijfels en bedenkingen?
Dit laat niet onverlet dat de openingsfilm van het Nederlands Film Festival niet alleen een fijnzinnige maar ook belangrijke film is met alleen maar bewonderenswaardige vertolkingen van onder meer Renée Soutendijk, Raymond Thiry en niet te vergeten Sanne den Hartogh.
