In de jaren dertig van de vorige eeuw laat Helene Würsich haar traumatische jeugd achter zich door met haar oudere zus naar Berlijn te vertrekken en daar voor dokter te studeren. Echter, al snel sijpelt de Holocaust het leven van deze Joodse vrouw binnen. Om te overleven trouwt ze met een officier in het Duitse leger en neemt een andere identiteit aan: Helene wordt Alice.
Voor Helenes verhaal hanteert De Middagvrouw twee verschillende verhaallijnen. De voornaamste daarvan gaat om haar jeugdige jaren, van de vrije en energieke jaren dertig tot het einde van de Tweede Wereldoorlog, waarin ze van een optimistische en vooral ambitieuze jongedame verandert in een depressieve en hopeloze volwassen vrouw. De andere verhaallijn voert Helene op als vrouw van middelbare leeftijd die de confrontatie met haar verleden aangaat.
Het hoofdpersonage wordt magistraal neergezet door Mala Emde, wiens gezicht een dusdanig open boek is dat ze de kijker zo de film intrekt. Emde overtuigt als zowel de jongere als de oudere Helene en weet met haar spel bijna zichtbaar te maken hoe diens jeugd en naïviteit bijna letterlijk uit haar gezicht wegtrekken.
Maar ook technisch wordt de karakterontwikkeling van Helene goed gecommuniceerd. Zodra ze haar nieuwe identiteit aanneemt en in een alsmaar dieper gat valt, verandert het kleurgebruik van de film. Waar haar gelukkige tijd in Berlijn oranje, groen en geel gekleurd was, zijn haar oorlogsjaren vooral dof grijs en klinisch wit. Ook Helenes kleding en haardracht geven haar verandering weer: ze gaat van een pittig kort kapsel naar lang haar vol klitten en van fleurige, flatteuze jurken naar vodden die bijna haar hele lichaam bedekken.
Door de technische benadering van Helenes karakterontwikkeling is vooral de tweede helft van De Middagvrouw buitengewoon verstikkend. Je kan als kijker geen kant op. Zo benadrukt de veranderende beeldverhouding, van bioscoopbreed naar bijna vierkant, hoezeer Helene vastzit in haar nieuwe leven. Door de close-ups van haar gezicht en lichaam ben je als kijker bijna één met haar. Helenes emoties beginnen onder je eigen huid te kruipen, wat voor een ongemakkelijke kijkervaring zorgt.
De twee verhaallijnen zijn alleen niet helemaal in balans. De film besteedt een heel uur aan de jaren dertig, waardoor de oorlogsjaren en de periode daarna eigenlijk niet voldoende aandacht krijgen. Doordat je Helene als oudere vrouw niet goed genoeg leert kennen blijven veel vragen onbeantwoord. Desondanks is De Middagvrouw een boeiend en vurig portret van een krachtige vrouw die probeert te overleven in afschuwelijke omstandigheden.
