in Recensies
Update:
De Iraanse regisseur Mohammad Rasoulof is een moedig man. Zijn films, die het Iraanse regime bekritiseren, leverden hem meer dan eens een reisverbod op en een veroordeling tot een jaar gevangenisstraf. Zijn laatste film, The Seed of the Sacred Fig, zorgde echter voor een extreme veroordeling: acht jaar cel, geseling en inbeslagname van zijn eigendom. Voor Rasoulof was er geen weg meer terug. Hij besloot het land te verlaten en zijn film in Cannes te vertonen. Wie de film bekijkt, begrijpt waarom de theocratische leiders van Iran zo op hun pik getrapt zijn.
Het in het geheim gefilmde The Seed of the Sacred Fig is zonder twijfel Rasoulofs meest gedurfde en kritische film. Hij treft het regime vol in het kruis. Vooral door beelden van de protesten na de moord op Masha Amini door de religieuze politie toe te voegen. Rasoulofs intense boodschap is onmogelijk te missen. Zelden zette een film de desintegratie van gezinnen door theocratische onderdrukking zo scherp neer.
De film speelt zich af tijdens de grootschalige protesten in 2022. Het is een periode waarin advocaat Iman eindelijk promotie maakt waardoor hij een groter appartement voor zijn gezin kan kopen. Hij krijgt een aanstelling als onderzoeksrechter, maar al snel is hem duidelijk dat hij zich moet gedragen als een kneedbare apparatsjik. Hij wordt geacht doodvonnissen te tekenen zonder enig onderzoek te doen. Hoewel Iman anoniem moet opereren, krijgt hij uit voorzorg en ter bescherming van zijn familie een handwapen.
Intussen raken zijn dochters Rezvan en Sana via een gekwetste vriendin indirect betrokken bij de protesten. Hun moeder Najmeh probeert dat stil te houden, want ze wil haar man niet voor het hoofd stoten. De dochters beginnen echter openlijk te rebelleren tegen hun paranoïde vader. Wanneer het handwapen, dat Iman in zijn appartement verstopt heeft, plotseling verdwijnt, slaan zijn stoppen door. Hij voelt zich niet meer veilig in zijn eigen huis, begint zijn gezin te wantrouwen en aan verhoren te onderwerpen. Het hek is helemaal van de dam wanneer Imans identiteit uitlekt op sociale media.
The Seed of the Sacred Fig kun je als een zuiver metaforische film interpreteren. Iman staat voor het patriarchaat dat volledige overgave en loyaliteit van vrouwen eist. De titel verwijst naar de wurgende greep van dat patriarchaat - de heilige vijg is een plant die zich om een boom wikkelt en het leven eruit perst. Maar je kunt het verhaal ook letterlijk nemen. De ambtenaren in Iran zijn zo paranoïde dat ze iedereen, ook hun eigen gezinsleden, niet meer vertrouwen. Ze verwerpen hun eigen vlees en bloed als zij zich niet onderwerpen aan de staat.
Rasoulof slaagt erin de problematiek subtiel en treffend te analyseren via een microkosmos. De film begint als een bescheiden familiedrama, maar evolueert scène voor scène tot een thriller met echo's van The Shining, nog zo'n film over toxische mannelijkheid die het gezin tracht te vernietigen. De vormgeving van Rasoulof is aanvankelijk realistisch en ietwat minimalistisch, maar groeit, net als Kubricks meesterwerk, uit tot een surrealistische climax in een bijna symbolisch decor. De overgang naar die finale zal voor sommige toeschouwers wellicht te abrupt zijn. De toestand in Iran is echter zo extreem dat Rasoulof geen beter einde had kunnen bedenken.
