Regie: Alberto Saúl Arnaut Estrada | Scenario: Alberto Saúl Arnaut Estrada, Pedro G. García, Salma Abo Harp, Cristina Soto | Speelduur: 108 minuten | Jaar: 2022

Zeven jaar na een geruchtmakende vijfvoudige moord klaagt een aantal betrokken Mexicaanse burgers de staat aan voor nalatigheid en medeplichtigheid. A Plena Luz: El Caso Narvarte is een ontnuchterend relaas over de meedogenloze balans tussen macht en machteloosheid, maar de documentaire zit zichzelf ook in de weg door twee mogelijke motieven voor de moord op verwarrende wijze met elkaar te vermengen.

Op 31 juli 2015 dringen ten minste drie mannen een appartement in Mexico-Stad binnen en beroven de vijf aanwezigen van het leven. Een aanzienlijk deel van de documentaire gaat op aan feitenonderzoek. Hieruit komt onder meer naar voren wie de drie moordenaars waren, hoe ze zich een weg naar het appartement hebben gebaand en in welke mate ze in verband te brengen zijn met de gecorrumpeerde autoriteiten van Veracruz en, zo blijkt, ook Mexico-Stad.

Onder de slachtoffers zijn twee ontheemden, bedreigd en gevolgd in eigen land, die zich enkele jaren daarvoor actief hebben verzet tegen het aantreden van gouverneur Javier Duarte in de aangrenzende stadstaat Veracruz. Ogenschijnlijk een politieke moord dus, ware het niet dat op de plaats delict drugs wordt gevonden en dat twee vrouwelijke slachtoffers actief waren als prostituee.

De documentaire onderstreept bij monde van verschillende woordvoerders - nabestaanden van de slachtoffers en kundige onderzoekers die welwillend zijn om te helpen - dat dergelijke omstandigheden te pas en te onpas door de staat misbruikt worden om (politiek geladen) moordzaken weg te zetten als "de zoveelste (roof)moord op een groepje vrouwen". De dappere burgers die de gecompromitteerde rol van de politieke autoriteiten in de Narvarte-zaak aankaarten, bespreken zo in A Plena Luz ook de diepgewortelde vrouwenhaat die institutioneel onrecht in de hand werkt.

Precies op dat punt wordt de film (onbedoeld) verwarrend. Als een van de sprekers uitlegt hoe de daders zich ten opzichte van de vrouwelijke slachtoffers hebben gedragen, doet ze het voorkomen alsof het uitgeoefende geweld voortkwam uit pure vrouwenhaat. Dat is opvallend, aangezien de documentaire juist opent met de belangeloze inzet van de activistische fotograaf Rubén Espinosa Benerril, de enige man in het omgebrachte gezelschap, die bewijslast bij elkaar flitste toen Nadia Vera, een van de vermoorde vrouwen, jaren daarvoor op straat gearresteerd werd door undercoveragenten.

Om het nog complexer te maken, wordt het idee dat de moord voortkwam uit vrouwenhaat richting het einde van de documentaire juist weer door een nabestaande tegengesproken: "Ik ben Rubén dankbaar dat hij er was, anders was dit de zoveelste zaak over 'een paar vermoorde meisjes' geworden." Die uitspraak roept een sterk dubbel gevoel op, omdat hiermee Rubéns dood op pijnlijke wijze wordt weggezet als functioneel, terwijl het de vrouw die dit zegt daar helemaal niet om te doen is: zij wil een oprecht punt maken over geïnstitutionaliseerde vrouwenhaat.

Regisseur Alberto Saúl Arnaut Estrada had een hoop verwarring kunnen voorkomen door scherper in te grijpen op het vertroebelende onderscheid tussen blootgelegde feiten en opgeworpen motieven. Ergens is het begrijpelijk dat dit maar beperkt gelukt is, omdat de documentaire hard weet te maken dat de juist de feiten stelselmatig zijn verdoezeld en vertekend door de heersende macht.

Toch moet een onderzoeksdocumentaire die zijn beschuldigingen uit met een dergelijke urgentie meer kunnen bieden. Zeker als Javier Duarte, de corrupte gouverneur (in 2017 ontzet, in 2020 veroordeeld tot negen jaar gevangenisstraf) in hoogsteigen persoon, tot verbazing van bovengetekende 'gewoon' voor de camera verschijnt. Helaas wordt ook daar te weinig mee gedaan, en blijft het bij een aantal voorspelbare ontkenningen die de onderzoekers niet dichterbij het ware poppenspel achter de schermen brengt.

De laatste paar jaar zijn er meerdere krachtige (fictie)films uitgebracht en vertoond op grote festivals die de stelselmatige schendingen van mensenrechten in Mexico onder de aandacht brachten. Sin Señas Particulares (Fernanda Veladez, 2020), La Civil (Teodora Mihai, 2021) en Noche de Fuego (Tatiana Huezo, 2021) zijn tips voor kijkers die op zoek zijn naar betrokken, filmisch verfijnde blikken op een beklemmende werkelijkheid.

Op zichzelf is het goed om in dit licht ook een keer een film te zien die in tegenstelling tot genoemde titels bestaande namen en gezichten aan het leed en onrecht verbindt. Het is alleen jammer dat A Plena Luz ondanks zijn gewichtige politieke aantijgingen toch een onzorgvuldige indruk achterlaat.

A Plena Luz: El Caso Narvarte is te zien bij Netflix.