Steven Spielberg was nog maar een opdondertje van tien toen hij voor het eerst naar de opnames van de theatervoorstelling van West Side Story luisterde. De verfilming van Robert Wise had toen nog niet eens het licht gezien. Jaren later, toen Spielberg inmiddels een vermaard filmregisseur was, bleek het stuk de ideale kandidaat voor zijn eerste musicalverfilming. Een plan waar hij al heel lang mee rondliep.
Op de verfilming uit 1961 was al meteen veel kritiek. Het was vooral het product van een stel witte mannen. Naast componist Leonard Bernstein werkte de onlangs overleden Stephen Sondheim mee als tekstschrijver. De latinogemeenschap kwam er bekaaid vanaf. In welke mate voelden zij zich nou echt vertegenwoordigd en werden ze goed neergezet? Ondanks de vele makken - het originele theaterstuk werd ook nog eens flink omgegooid - was West Side Story met klassieke nummers als 'Maria', 'America', 'Tonight', 'I Feel Pretty' en 'Somewhere' een megagroot succes.
Het is belangrijk te vermelden dat Spielbergs versie geen remake is van de oorspronkelijke film. De filmmaker nam bewust de theatermusical als uitgangspunt. Wie de klassieke film goed kent, kan zich dus afvragen of er muzieknummers zijn uitgegooid (om er later achter te komen dat ze elders in het verhaal alsnog opduiken). Ook de Latijns-Amerikaanse cast krijgt een veel grotere rol. Er wordt veel, heel veel Spaans gesproken en het was Spielbergs uitdrukkelijke instructie om dit niet te ondertitelen. De context is echter voldoende om er chocola van te kunnen maken ook als je het Spaans niet machtig bent.
West Side Story speelt zich af in het New York van de late jaren vijftig. De buurt is het slachtoffer van de vernieuwing of wat we nu als gentrificatie zouden kwalificeren. Alleen de winkel van de bejaarde Valentina - een nieuw geschreven rol van Rita Moreno, die een Oscar won voor beste vrouwelijke bijrol in de originele film - houdt dapper stand. De wijk gaat gebukt onder de strijd tussen twee jeugdbendes. De Puerto Ricaanse Sharks vechten voor een plek in de maatschappij en staan lijnrecht tegenover de met leren jasjes getooide Jets. Oud-Jetslid Tony is net vrijgelaten uit de bak en wil een rustige nieuwe start maken. Dan gebeurt het onvermijdelijke: tijdens een schoolfeest wordt hij stapelverliefd op de Puerto Ricaanse Maria.
Al vanaf het openingsshot, waarbij de sloopkogel ons meeneemt in de belevingswereld van de New Yorkers is het in combinatie met de weergaloze muziek van Bernstein duidelijk: dit wordt iets heel bijzonders. De vraag of er enige noodzaak bestaat om een nieuwe versie van West Side Story op te nemen vervaagt dan ook snel. Spielberg is niet van de grote nieuwe fratsen, maar wel van de kleine subtiele aanscherpingen die grote impact maken. Bijzonder is bijvoorbeeld een non-binair bijfiguur die tussen de scènes doorzweeft en slechts even botst met de rest van de personages. Geforceerd of overdreven woke voelt deze toevoeging niet, Spielberg staat juist voor diversiteit en inclusiviteit.
Vreemd genoeg doemen onherroepelijk vergelijkingen op met het recent verfilmde In the Heights van Lin-Manuel Miranda, maar deze laatste heeft toch echt de kunst afgekeken van Bernstein en Sondheim. De romance die tussen Maria en Tony ontstaat is er een van aantrekken en weinig afstoten, maar het zijn de rivaliserende omstandigheden die voor moeilijkheden zorgen. Niet voor niets is West Side Story een moderne bewerking van Shakespeares Romeo en Julia. Maar de romantiek is hier zelden wrang, maar vooral zoet en mooi zonder ooit overdreven sentimenteel of zoetsappig te worden. Zo hoort liefde immers ook te zijn, vooral in het begin.
Het origineel kende een winkeleigenaar Doc, maar hij is in deze versie vervangen door zijn vrouw Valentina. Zij zorgt in de gedaante van de bijna negentigjarige Rita Moreno voor onderdak voor Tony maar tevens voor de grootste emotionele lading. Haar breekbaar gezongen 'Somewhere', ook wel bekend als 'There's a Place for Us', zorgt voor kippenvel en ontroering. Het zou zomaar eens een tweede Oscar voor Moreno kunnen betekenen. Haar Valentina vormt het geweten, de rust en de toeschouwer van Spielbergs drieëndertigste lange speelfilm.
De fameuze muziek van Leonard Bernstein werd opnieuw gearrangeerd en bewerkt maar vormt het ritmische hart van deze nieuwe musicalverfilming. Dit wordt gecompleteerd door wervelende choreografieën die werkelijk van het scherm afspatten. Ook de onervaren hoofdrolspeelster Rachel Zegler, die uit dertigduizend kandidaten de rol van Maria kreeg toebedeeld, verdient een bijzondere vermelding. Haar Maria is onafhankelijk en zelfbewust, maar kan het lonken van de liefde niet weerstaan. Als de romance uiteindelijk toch wrang wordt, dan zijn het de omstandigheden die hiervoor zorgen.
In andere handen was een nieuwe West Side Side misschien een matige filmproductie geworden. Maar Steven Spielberg heeft er iets heel bijzonders van gemaakt, zonder het hart van de originele productie aan te tasten. Geen nieuwe moderne opsmuk, maar dienstbare regie en prachtig camerawerk dat doet denken aan de technicolor van de jaren vijftig. Het is bovendien een film met een duidelijke opbouw en aanpak. Zo zijn de Jets in donkere kleuren gestoken en Sharks in felle passionele kleuren. Wellicht zorgt de verwarrende huidige tijdgeest voor nog wat extra waardering, maar deze nieuwe verfilming is een heerlijk stuk cinema. Gaat dat zien!
