Charles Dickens heeft nooit een echte autobiografie geschreven, maar wat er het dichtst bij in de buurt komt is 'David Copperfield'. Het is een halve eeuw geleden dat er een filmversie van in de bioscopen heeft gedraaid. Het is de ongekroonde Schotse koning van de Britse satire, Armando Iannucci, die zich nu waagt aan een verfilming. Met In the Loop en The Death of Stalin zette hij zijn komische acteurs vooral aan het improviseren. Zou die aanpak ook kunnen werken bij zoiets taligs als dit, een klassieker die bovendien bij velen in het geheugen gegrift staat?
Daar gaan we niet achter komen, want Iannucci toont zich verbazingwekkend conventioneel met zijn The Personal History of David Copperfield. Goed, het tempo is erg van deze tijd, de personages etnisch gemêleerd (zelfs binnen hetzelfde gezin), en de manier van dialoog opdragen voelt vrij van stijfheid. Maar de film zal niet radicaal afwijken van het boek. Als er al geïmproviseerd is, dan toch zeer stijlvast en vastklampend aan Victoriaanse spraakpatronen. Het is niet de satirist Iannucci die we hier aan het werk zien, maar de liefhebber van vaderlandse literatuur.
Dev Patel speelt Copperfield, een jongeman van aardige komaf, die als kind door zijn strenge stiefvader aan het werk is gezet in een flessenfabriek. Nadat zijn hospes, Micawber, door schuldenaren in de gevangenis wordt gezet, loopt hij weg. Zijn tante Betsey geeft hem onderdak en wat zakgeld, zolang hij maar de naam Trotwood aanneemt en in de leer gaat om een gentleman te worden. En daar ontmoet hij een stel goede nieuwe vrienden en ook een slijmerige gluiperd met de naam Uriah Heep. Leert David liefde kennen? En, belangrijker nog, zichzelf?
Stilistisch gaat regisseur Iannucci in elk geval stevig van start, door het verhaal te beginnen met de volwassen Copperfield die zijn verhaal oreert aan een publiek en vervolgens zelf binnenloopt. Hij ziet zichzelf geboren worden en is - ongezien door andere personages - in de kamer met zijn jongere zelf. Maar dat hele element verdwijnt, zodra Patels oudere Copperfield ook de spil wordt in het filmplot. Dan kun je je gaan afvragen waarom het er in het begin überhaupt in zat, maar waarschijnlijker valt het helemaal niet zo op. Er gebeurt zo veel in de film dat je geen tijd hebt om lang stil te staan bij de verhaalstructuur en de tijdelijkheid van leuke beeldvondsten.
Vooral leer je een bonte cast kennen aan kwibussen die belangrijk zijn geweest in het leven van Copperfield. Of het de Micawbers zijn, of de bizarre Mister Dick, die denkt dat hij de gedachten heeft gekregen van de twee eeuwen eerder geëxecuteerde koning Charles I. De film schakelt snel van ontmoeting naar ontmoeting, en nog op een zeer overzichtelijke manier ook. Iannucci heeft een hoop helden opgetrommeld uit verschillende velden van de Britse komedie, zoals Hugh Laurie, Paul Whitehouse en Darren Boyd. En met topacteurs zoals Tilda Swinton en Ben Wishaw erbij in belangrijke rollen kan het verder niet missen.
Bij vlagen is The Personal History of David Copperfield oergrappig, soms wat zwaarder op de hand, maar over het geheel vooral erg lekker bekijkbaar. Vooral is het een versie die erg bij deze tijd past, zelfs in die malle negentiende-eeuwse kostuums. Als je na eerdere stunts van Iannucci iets radicalers verwacht, is het niet vreemd als deze relatief rechttoe rechtaan literatuurverfilming je teleurgesteld achterlaat. Anders is het gewoon genieten van leuke, typisch Dickensiaanse personages, duidelijk neergezet door een liefhebber en kenner van het bronmateriaal.
