Met Son of Saul kende de Hongaarse regisseur László Nemes een verpletterend bioscoopdebuut. Het met een Oscar bekroonde drama gaf een zeer beklemmende benadering van de Holocaust, zonder enige hulp van trucage of sentimentaliteiten. Vier jaar na dato is Nemes terug met Sunset, een historisch mysterie gesitueerd in Boedapest. Ook dit keer wordt zijn film gekenmerkt door een Wereldoorlog, zij het op een stuk minder directe manier dan in zijn voorganger. Zijn claustrofobische regie daarentegen is nog steeds onontkoombaar aanwezig.
Het is 1913, een jaar voor de uitbraak van de Eerste Wereldoorlog. De twintigjarige Irisz Leiter keert na een lange periode van afwezigheid terug in haar geboorteplaats Boedapest om te solliciteren bij de majestueuze hoedenwinkel die haar ouders ooit hebben opgericht. Over deze ouders komen we verder weinig te weten, behalve dat ze bijna twee decennia geleden omkwamen in een brand. Irisz wordt door de nieuwe eigenaar afgewezen voor de baan, maar besluit toch langer te blijven nadat het gerucht de kop opsteekt dat een tot dusver onbekende broer van haar mogelijk nog in leven blijkt te zijn.
Dit vormt het startschot voor een mysterie dat steeds ingewikkelder wordt. Het helpt niet mee dat ieder personage dat Irisz in haar zoektocht tegenkomt, de lippen stijf op elkaar houdt en ze vrijwel uitsluitend opent om haar te verzoeken te vertrekken. De dralende Irisz wordt niet veel wijzer van de onbetrouwbare figuren - de kijker evenmin.
Onvermijdelijk in deze onderneming is Nemes' typerende regiestijl, die met zijn tweede film nu al zijn handelsmerk is. Vanaf de eerste seconde zit de camera zijn hoofdpersonage dicht op de huid, om daar nog maar zelden vanaf te wijken. Wederom bewerkstelligt hij daarmee een bijzonder beklemmende kijkervaring, die dankzij de cinematografische kunsten van Mátyás Erdély zo nu en dan een aantal fraai gestileerde hoogtepuntjes oplevert.
Bij Son of Saul sloot die claustrofobische cameravoering naadloos aan op de belevingswereld, maar in Sunset lijkt deze aanpak niet altijd even goed op zijn plek. Tijdens een aantal spannende sequenties - met name halverwege en tegen het slot - houdt zijn methode je op het puntje van je stoel, maar tijdens de wat tragere momenten gunt Nemes zijn kijkers maar weinig ademruimte. Aanvankelijk betaalt dat zich nog uit in een gevoel van spanning en intrige, maar gaandeweg wordt de film steeds ontoegankelijker.
Zo is het zaak voor de kijker om goed bij de les te blijven, zeker aangezien veel gebeurtenissen buiten zicht of focus vallen. In sommige gevallen kan het een gedurfde keuze van een regisseur zijn om bepaalde informatie buiten beeld te houden, maar in Sunset lijkt het van begin af aan een dogmatische insteek te zijn. Dat een groot deel van de sets en aankleding daarmee voor het publiek onzichtbaar wordt, neemt Nemes op de koop toe.
Zeker dat laatste punt vormt eigenlijk een groot gemis in een historisch en thematisch gelaagd drama zoals Sunset. De keuze voor de plaats en setting is immers geen toevallige: Nemes is erop uit de Oostenrijks-Hongaarse monarchie precies te vangen op het moment waarop zijn teloorgang wordt ingezet, met een opborrelende revolutie en geweldsuitbarsting op handen. Hoewel hij er goed in slaagt dat unheimische gevoel van dreiging op de kijker over te brengen, vraag je je af of het nou zo veel gevraagd was om behalve het gelaat van (een overigens prima acterende) Juli Jakab ook nog wat van de omgeving mee te mogen krijgen.
Door het taaie plot en die onnodige hoeveelheid geheimzinnigheid komt het stukje geschiedkundige duiding dat Nemes zijn kijkers mee wil geven niet helemaal uit de verf. Dat de Hongaar een getalenteerd filmmaker is met uitdagende en diepzinnige ideeën staat buiten kijf, maar helaas dreigen zijn prikkelende gedachtes te verzuipen in zijn eigen verstikkende regie.
