Christopher Nolan en Joss Whedon hebben met respectievelijk hun Batman-reeks en The Avengers het niveau van de superheldenfilm flink opgekrikt. Visueel spektakel en ongelooflijk flitsende actie zijn allemaal leuk en aardig, maar een superheldenepos werkt pas echt als er een goed verhaal en humor achter zitten. De karakterstudie van de superheld in kwestie moet degelijk en grondig zijn, maar niet te langdradig want dan kun je net zo goed naar een drama gaan zitten kijken. Vele regisseurs hebben geprobeerd om deze aanpak over te nemen. Met wisselend succes, getuige de belevenissen van Spider-man en de Hulk. Het team achter Iron Man had na het teleurstellende tweede deel behoorlijk wat krediet bij het verwende popcornpubliek verspeeld. In het halfbakken script kreeg de man in blik een lachwekkende, door Mickey Rourke uitgewerkte schurk tegenover zich. Iron Man 2 was in vergelijking met het eerste deel niet echt om over naar huis te schrijven.
Deeltje drie probeert het allemaal wat degelijker aan te pakken, maar dit verloopt evenmin vlekkeloos. Centraal staat de vraag of Tony Stark ook nog een held is als hij zijn ijzeren outfit in de kledingkast laat hangen. Deze hypothese wordt uitvoerig onderzocht door Robert Downey Jr., weer lekker op dreef als de titelheld, de helft van de tijd in zijn normale kloffie te laten rondrennen. Wat dat betreft had dit superheldenspektakel beter Tony Stark kunnen heten. Iron Man krijgt ook nog eens hulp van de in deel twee geïntroduceerde War Machine alias Iron Patriot, vertolkt door Don Cheadle. Bovendien zit de magnaat opgescheept met een joekel van een trauma, dat hij opliep in zijn Avengers-avontuur in New York. Deze strubbelingen bezorgen hem een paar slapeloze nachten en paniekaanvallen die op onhandige momenten de kop opsteken.
Voor Iron Man 3 werd het regiestokje door Jon Favreau - wel aan het werk in een bijrol en als producent - overgegeven aan Shane Black. Met hem maakte Downey Jr. eerder het komische moordmysterie Kiss Kiss Bang Bang. Black weet niet echt een consistente lijn in zijn eigen scenario te krijgen. Belangrijke dramatische plotelementen worden gemakkelijk terzijde geschoven als de actiemodus weer moet worden ingeschakeld. Stark heeft een manier gevonden om zijn pak supersnel aan te trekken. Gevolg is dat de delen van zijn outfit van alle kanten komen aanvliegen, maar ook probleemloos door een ander kunnen worden aangetrokken. Het pak staat zo centraal dat iedereen in Starks directe omgeving er wel een keer mee mag pronken. Het vormt soms zelfs een te gemakkelijke oplossing voor benarde situaties. De psychische nasleep van Starks avonturen in New York die hem bijna het leven kostten, wordt een paar keer ingezet, maar Black is het snel zat en taant er dan niet meer naar. Het contrast tussen overdaad en onderbenutting van plotelementen kan haast niet groter zijn.
De verhaallijn van deze Iron Man combineert een schurk die voor het eerst in de jaren zestig in de comics verscheen met de recente Extremis-verhalen. De tegenstander van Iron Man is dit keer namelijk de terrorist de The Mandarin, een soort Osama Bin Laden uit China, die de wereld angst aanjaagt met zijn terroristische aanslagen. De gestoorde Chinees wordt geholpen door wetenschapper Aldrich Killian die rond de millenniumwisseling door Stark is afgewezen en een manier heeft gevonden om het menselijke brein te hacken. De supersoldaten die hier uit voort zijn gekomen hebben regenererend vermogen en kunnen ook nog eens hun biologische thermostaat flink hoog zetten. Wat Stark aan aardse menselijke eigenschappen heeft meekregen, wordt weer geheel teniet gedaan door de vergezochte schurken die hij tegenover zich krijgt. Als Iron Man oog in oog met The Mandarin komt te staan wordt een fikse ballon lek geprikt, met als vraag wat het gezicht en reputatie van het internationale terrorisme eigenlijk bepaalt.
De humor wil maar niet lekker met de actie versmelten. Er verschijnt nog een glimlach op je gezicht als Stark kibbelt met zijn wederhelft, zijn hachje moet zien te redden met de hulp van een jong jochie of als hij zijn grote confrontatie met The Mandarin beleeft. Maar waar Joss Whedon in The Avengers de ideale balans tussen actie en humor wist te bereiken schiet Black te vaak door in extremen. Zelfs veel actiescènes zijn wat blasé. De technische uitvoering is uitstekend, maar aan de opzet schort vaak een boel. Dit wordt vooral duidelijk in een poging van Iron Man om de passagiers van een vliegtuig te redden en in de groteske ontknoping. Een immense aanval in de huiselijke sfeer van Stark laat echter wel weer perfect Blacks kunnen als actieregisseur zien. Iron Man 3 is weliswaar niet zo desastreus als de vorige aflevering, maar lijdt eveneens aan een ernstige vorm van metaalmoeheid. Dat terwijl er legio mogelijkheden zijn om de franchise nog een paar deeltjes te rekken en boeiend te houden. Zelfs de voor Marvel gebruikelijke verrassing na de aftiteling stelt enigszins teleur.
