De zwijgende film van de eerste decennia van de vorige eeuw vormt nog altijd een inspiratiebron voor moderne cineasten. Terwijl The Artist vorig voorjaar allerlei prijzen opstreek, ging op hetzelfde moment op het filmfestival in Berlijn Tabu in première en volgde later dat jaar Blancanieves in Toronto. Allemaal films in zwart-wit en met oude beeldverhoudingen. Maar waar de andere twee niet veel verder komen dan een ietwat opzichtige ode aan oude films, gebruikt regisseur Miguel Gomes stille filmtechnieken slechts in één helft van zijn magistrale meesterwerk om daarmee iets te zeggen over herinnering, onmogelijke liefde en Portugals koloniale verleden.
Niet dat er iets mis is met de vrolijke oppervlakkigheid van The Artist en Blancanieves (vanaf volgende maand in Nederland te zien), het zijn beide leuke films, maar de Portugees Gomes kiest toch voor een interessantere interactie. Hij gebruikt de filmgeschiedenis om iets over een ander verleden te vertellen. Zowel de titel, de structuur (hoewel omgekeerd) als enkele andere zaken zijn verwijzingen naar F.W. Murnaus Tabu: A Story of the South Seas, ook een film over kolonialisme. Gomes begint zijn film echter aan het einde van 2010 bij Pilar, een vrouw van middelbare leeftijd die begaan is met de wereld maar ook met het lot van haar excentrieke buurvrouw Aurora en dier bediende Santa uit Kaapverdië, een voormalige Portugese kolonie.
De mentale toestand van de dementerende Aurora lijkt achteruit te gaan vanaf het moment waarop ze zich blut geeft gespeeld in een casino, omdat ze in haar droom de nacht ervoor gewonnen had. Ten slotte vraagt ze aan haar vriendin Pilar om ene Gian-Luca Ventura te vinden. Pilar wordt ondertussen onhandig en zonder succes het hof gemaakt door een oude schilder die haar regelmatig een lelijk schilderij cadeau geeft. Daarbij zegt hij dan dat de hand ruw is, maar de ziel gevoelig een passende metafoor voor zijn personage en rol in het verhaal, maar niet voor regisseur Gomes. Er is niets ruws aan de verfijnde techniek, waarmee hij een heerlijke melancholieke sfeer oproept.
Dit doet Gomes door middel van een rustig tempo, prachtige zwart-witbeelden met een hoog contrast en - misschien nog wel het belangrijkste: muziek. In het tweede gedeelte speelt dat nog een grotere rol. Gomes gebruikt zowel het mooie pianospel van Joana Sá als popnummers om stemming te creëren en erop te reflecteren. Want dit is het deel van Tabu waarin de dialoog niet meer hoorbaar is, als bij een stille film, hoewel de andere geluiden nog wel te horen zijn. In plaats van pratende personages is er een vertellende voice-over van Ventura, die zijn gedeelde verleden met Aurora in het door Portugal bezette Mozambique uit de doeken doet op soms zelfs dromerige wijze.
Het opvallendste nummer is een Spaanstalige cover van Be My Baby van The Ronettes, die tweemaal wordt ingezet, eens in beide delen, en die telkens te horen is als de hoofdpersoon moet huilen. Weliswaar om heel verschillende redenen en in uiteenlopende omstandigheden, maar beide hebben met liefde van doen. Deze emotionele scènes zijn twee hoogtepunten in een film die qua combinatie van muziek, geluid, sfeer en emotie al zo uitmuntend is. Ondanks het postkolonialistische, melancholieke drama is Tabu geen zware film, maar wel een tikkeltje surrealistisch. Zo verandert in de proloog een man uit verlangen naar zijn overleden vrouw in een krokodil: net als de rest van Tabu is dat zowel humoristisch als ontroerend.
