Het Hongaarse lichtabsurdistische liefdesdrama On Body and Soul sleepte afgelopen lente in Berlijn de Gouden Beer in de wacht, maar ontving in de Duitse hoofdstad ook nog prijzen van de internationale filmpers en de Oecumenische jury. Met zo veel lof is het dan ook niet verwonderlijk dat regisseur Ildikó Enyedi ook in de running is voor de Oscars.
Eigenlijk is het ook wél weer verwonderlijk als je bedenkt dat Enyedi het haar publiek niet gemakkelijk maakt. De filmmaker wisselt voortdurend de schoonheid van de kleine details af met de ruwheid van het dagelijks leven. Wreedheden waar met name de vleeseter niet graag mee geconfronteerd wil worden.
We weten natuurlijk allemaal dat biefstukjes niet als zodanig in de wei dartelen, maar Enyedi filmde in het slachthuis waar ze haar verhaal vertelt de dagelijkse werkelijkheid. We krijgen nog net niet te zien hoe de koeien in het abattoir hun fatale stroomstoot krijgen; dat wordt 'keurig' buiten beeld gehouden. Maar net als je je veilig waant van beelden die je liever niet op je netvlies krijgt, toont Enyedi ons de kop van een koe die genadeloos wordt afgesneden en voor in beeld belandt.
Er moet dus nogal wat overwonnen worden om mee te gaan in On Body and Soul, dat qua toon echter steeds gerieflijker en liever wordt. Het draait om nieuwkomer Mária die in het slachthuis verantwoordelijk is voor de kwaliteitscontrole. Ze ontwikkelt een bijzondere band met de financieel directeur Endre, die worstelt met complexe relaties in zijn naaste omgeving.
Na een diefstal wordt op de werkvloer een psycholoog ingeschakeld en zij zorgt ervoor dat Mária en Endre nader tot elkaar komen. Ze blijken namelijk elke nacht dezelfde droom te hebben, waarin hun persoonlijkheden opgaan in een tweetal herten. Zo kan het gebeuren dat het stel overdag een afspraak voor 's nachts in dromenland kunnen maken.
Wat de zaak er niet gemakkelijker op maakt is dat Mária autistische trekjes vertoont. De aan Asperger lijdende vrouw heeft moeite om het dagelijkse leven en vooral de contacten met anderen het hoofd te bieden. Enyedi vertikt het om dan maar de conclusie te trekken dat voor liefde geen plaats is voor haar vrouwelijke hoofdpersoon.
Om de ontwikkeling van haar personages kracht bij te zetten trekt de filmmaker opnieuw het fysieke uit de kast, zij het veel liefdevoller en invoelbaarder. In een serie korte schetsen laat ze Mária zich bewust worden van haar omgeving en dan met name de lichamelijke sensaties. Een groep sproeiers op een grasveld in een park waar de vrouw zich neervlijt of het kneden van voedsel tot het tussen haar vingers doordruipt.
Maar aan de liefde kleven ook gevaren en nog meer onzekerheden. Door de fijnzinnige wijze waarop Enyedi haar personages aanvoelt weet ze te voorkomen dat zaken in plotmatige zin escaleren. Maar ook in de uitvoering weet de Hongaarse wreedheden en extremiteiten niet te verhullen zonder er sensatie van te maken.
On Body and Soul laat dromen en werkelijkheid, schoonheid en wreedheid in elkaar overvloeien. Ze wil ermee zeggen dat ze onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Net als bij onvoorwaardelijke liefde kan het een niet zonder het ander. Dit alles gepaard met introvert spel en zachte pasteltinten. Het leven is een beproeving, maar wij allemaal dragen het vermogen in ons om deze test zo goed mogelijk af te leggen.
