Regiedebuten vormen bij uitstek het podium waar cinefiel en filmmaker elkaar ontmoeten. Als kleine film, vaak voor het eerst gedraaid op festivals, stillen ze de honger van de filmliefhebber naar de ontdekking van een nieuw talent en vervullen ze de droom van de maker van een groter publiek. Het uitermate visueel vormgegeven Fresh Air van de jonge Hongaarse cineaste Agnes Kocsis voldoet in vele, doch bescheiden opzichten aan de criteria voor een mooi debuut.
Ergens in een voorstad van Boedapest worstelen moeder en dochter met hun onderlinge relatie en hun beider hang naar een beter bestaan. Zo is de moeder op zoek naar een partner, terwijl de dochter droomt van een andere leven, een ander land en een carrière in de wereld van fashion design. De relatie tussen de beide vrouwen is uitermate onderkoeld en ontbeert elke drang tot verbetering. De enige samenhang wordt gevormd door hun gedeelde liefde voor de Italiaanse tv-serie La Piovra, de in de jaren tachtig zeer populaire serie over de Italiaanse maffia. Alleen dan komen de normaliter afstandelijke vrouwen gemoedelijk, weliswaar ieder in de eigen hoek van de bank, samen om te genieten van hun favoriete acteur Michele Placido in de rol van commissaris Corrado Cattani. De gehele serie is in de vorm van een klassieke videobandenverzameling uitgestald op de enige boekenplank die het huis rijk lijkt te zijn en vormt dan ook het enige leesvoer waar de dames zich van bedienen.
De film ademt een sfeer van onverschilligheid van de beide hoofdpersonages die vluchten in kleine obsessies om aan de wereld te ontsnappen. De moeder, die als toiletjuffrouw in een van de ondergrondse metro-overgangen werkt, zoekt het in de steeds nieuwere geurcombinaties van de luchtverfrissers, terwijl de dochter, een leerling op de modevakschool, zich op lastige momenten op haar kleurtekeningen en collages stort. Hierin komt de betekenis van de titel Fresh Air letterlijk tot uitdrukking: de moeder die zich wil ontdoen van de toiletgeur en de dochter die juist af wil van de luchtverfrissergeuren die moeder mee naar huis neemt. Het figuurlijke schuilt in de behoefte van beiden naar een frissere, nieuwere wereld. Het geheel lijkt mede door gebrek aan levenslust gedoemd tot mislukken.
Agnes Kocsis combineert de typische elementen van een coming-of-agedrama met een observerend oog dat toe te schrijven is aan haar ogenschijnlijke liefde voor de Scandinavische cinema. De parallellen met de Finse cineast Aki Kaurismäki en de Zweedse Roy Andersson liggen voor de hand maar dienen zonder meer terzijde geschoven te worden. De objectieve camera van Kocsis blijft te veel op afstand om de kijker duidelijk te betrekken bij de personages en moet het te veel hebben van mooie fotografische kaders. Het gebruik van primaire kleuren, duidelijk bedoeld om de innerlijke wereld van de hoofdkarakters een gezicht te geven, is misschien wel te gemakkelijk gekozen als stijlelement. De aankleding en productiedesign lijken daardoor op zichzelf te staan. De referenties aan de kilheid en armoede van de Oost-Europese arbeidersinterieurs, gecombineerd met het zeer overwogen kleurgebruik, neigen naar mooifilmerij en leiden te veel af van het verhaal.
Toch slaagt Fresh Air in de categorie mooi klein drama, want de film is niet groots, maar streelt zonder meer het oog en verdient sympathie. Ook de muziek, soms te letterlijk de gemoedstoestanden van de personages verbeeldend, doet prettig aan en roept zo nu en dan om een glimlach. Uiteindelijk slaan de sleur en de afstandelijkheid zelfs over op de kijker. Is dat een gebrek of getuigt het van visie? U mag het zeggen.
