Een half decennium geleden ving Cristian Mungiu de aandacht van de filmminnende wereld met zijn krachtige tweede speelfilm 4 Maanden, 3 Weken & 2 Dagen. Het drama focuste zich op de illegale abortus in het Roemenië onder het juk van dictator Ceausescu en leverde de regisseur een stortvloed aan prijzen en nominaties op. Op een gemeenschappelijk regieproject na waagde Mungiu zich lange tijd niet aan een soloproject. Met het sobere kloosterdrama Beyond the Hills pakt de Roemeen de draad weer op, al vergt het stevig zitvlees en een flinke dosis uithoudingsvermogen.
Het is een mentaal en fysiek offer. Pas na de volle tweeënhalf uur kom je tot de conclusie dat het het dubbel en dwars waard was. De Roemeense filmmaker putte inspiratie uit een krantenbericht over een mysterieus sterfgeval in een klooster in Moldavië. Hij kwam in contact met een Roemeense journaliste die werkzaam was voor de BBC en twee boeken over het voorval schreef. Mungiu verdiepte zich bovendien in de enorme lijst van de Orthodoxe Kerk waarin alle zonden, maar liefst vierhonderdvierenzestig in totaal, worden opgesomd. Het doornemen van deze waslijst door de kloosterlingen vormt uiteindelijk een sleutelscène in het op ware gebeurtenissen gestoelde Beyond the Hills. In Mungius gefictionaliseerde bewerking maken we kennis met Voichita en Alina. De twee meiden zijn samen in een weeshuis opgegroeid en vier handen op één buik.
Beyond the Hills opent met de hereniging van de twee hartsvriendinnen. Alina heeft haar geluk in Duitsland proberen te vinden en gaat op bezoek bij Voichita die haar leven aan het geloof heeft gewijd. Het meisje heeft een nieuw thuis gevonden in een bescheiden klooster op een heuvel. De abt wordt aangesproken met 'vader'. Het liefst zou Alina willen dat haar beste vriendin met haar meereist naar Duitsland om haar overhoop gehaalde leven weer op de rit te krijgen. Als Voichita dit verzoek zou inwilligen, zou ze haar positie in het klooster moeten opgeven. Daarom stelt ze voor om Alina in de afgesloten kloostergemeenschap, die haast sektarische trekjes heeft, op te nemen. Dat had ze beter niet kunnen doen want Alina zet met haar wispelturige en psychotische gedrag de hele boel op zijn kop en naar haar hand.
Het centrale thema is de emotionele verbondenheid van de twee hartsvriendinnen en de stoorzender die het geloof vormt. De band tussen Voichita en Alina is zo sterk en vertrouwd dat je haast zou denken dat ze een relatie met elkaar hebben gehad, of in ieder geval in het verleden ook lichamelijke warmte bij elkaar hebben gevonden. Ze zijn sinds hun scheiding echter uit elkaar gegroeid. Voichita heeft troost en zingeving gevonden in het geloof, maar Alina mist gevoel van richting en probeert dit bij haar vriendin te vinden. Het is een veeleisend zorgenkind dat haar behoeftes aldoor uitspreekt en vervuld wil zien.
De Roemeense cineast toont zich een meester in het vormgeven van de complexe relatie tussen de twee meisjes, waarbij de gaten in hun raadselachtige verleden voor de kijker nauwelijks een obstakel vormen. Er wordt veel tijd uitgetrokken om de verandering in dynamiek binnen de vriendschap te schetsen. Dit verloopt heel geleidelijk en wordt gemarkeerd door zowel concrete voorvallen als abstracte verschuivingen in gevoel, emotie en de onderlinge chemie van debutantes Cristina Flutur en Cosmina Stratan. Ondertussen proberen de leden van het klooster te achterhalen wat er met Alina aan de hand is en of ze wellicht onder invloed van De Boze is. Het leidt tot een apotheose die Mungiu binnen plausibele perken weet te houden.
Het is een razend knappe prestatie dat Mungiu voor zijn derde speelfilm zon uitgekiende balans heeft weten te vinden tussen het aardse en het hemelse, samengebald in een vriendschap die alles lijkt te kunnen doorstaan maar tegelijkertijd uiterst fragiel is. Deze duale aanpak wordt prachtig geïllustreerd in de epiloog, waarin het gevoel van realiteit bij alle betrokkenen terugkeert. Het vat in amper vijf minuten de kracht van Beyond the Hills samen: al het voorgaande is zowel volstrekt onvoorstelbaar als compleet plausibel. Al blijft het voor het publiek even flink doorzetten.
