Op de vraag waarom je in godsnaam kunst moet veilig stellen terwijl de oorlog zoveel slachtoffers opeist, antwoordt missieleider Frank Stokes met een sentimentele monoloog: "Het gaat om het redden van wat kunstenaars bereikt hebben. Om de geschiedenis. Anders lijkt het alsof de doden nooit bestaan hebben. Alsof ze as zijn dat enkel wegwaait.". Het mierzoete relaas is tekenend voor The Monuments Men als geheel. Naast overdreven sentimenteel is Stokes niet bijster standvastig in zijn mening. Als één van zijn mannen het loodje legt meldt hij in een voice-over dat hij zijn mening heeft herzien: één man is het niet waard om te sterven voor de kunst. In de slotscène ligt het weer anders en laat hij het oordeel aan de dode zelf, die niets anders kan doen dan zwijgen. Het doet je afvragen wat Clooney nou eigenlijk heeft voorgestaan met zijn vijfde speelfilm als regisseur.
Het op ware gebeurtenissen gestoelde The Monuments Men is een klopjacht kriskras door Noordwest-Europa tijdens de nadagen van de Tweede Wereldoorlog. Er wordt niet gezocht naar oorlogsmisdadigers of gevangenen, maar naar door de nazi's gejatte, goed verstopte kunst. Hitlers expansiedrift uitte zich namelijk niet enkel in geografische zin. De Führer wilde zijn eigen museum vullen vol met gestolen schilderijen en beelden die hij bij Joden en uit privécollecties wegroofde. Stokes vindt dat de David van Michelangelo zich staande moet blijven houden en Mona Lisa moet blijven lachen, dus trommelt hij een clubje kunstprofessionals op om in Europa jacht te maken op de gestolen kunst. De twee topstukken, een altaarstuk en een beeld van Madonna met kind van Michelangelo komen respectievelijk uit het Belgische Gent en Brugge.
Zodra de mannen uitwaaieren over de diverse locaties, krijgt Clooneys lichtvoetige oorlogsavontuur een wel erg gefragmenteerd karakter. In een ensembleproductie als deze vinden de sterkste momenten in het begin plaats als Clooney zich nog maar pas in het imposante gezelschap van medespelers Damon, Goodman, Murray, Dujardin en Balaban bevindt. Als deze groep in afzonderlijke submissies uiteenvalt, versnippert eveneens de samenhang van het verhaal. Individuele trauma's worden hierdoor met weinig dramatisch effect over het voetlicht gebracht. Bij een uiteindelijke hereniging van de club is de jeu er een beetje af en probeert Clooney de aandacht vast te houden met snelle scènes. Met net iets te gemakkelijke montages en door gemakzuchtig dingen weg te laten, redt Clooney zich uit benarde situaties. Als kijker voel je je een beetje bekocht. Dit was immers de man die ons trakteerde op Good Night, And Good Luck. en The Ides of March.
Het is zonneklaar dat de koffieminnende acteur annex regisseur een ander type film in zijn hoofd had dan voorgenoemde verbalevuurwerkknallers. De impact van de oorlog wordt in The Monuments Men echter compleet overschaduwd door het spannende jongensboek dat hij hier probeert te vertellen. De toon is vaak veel te luchtig, om daarna weer door te schieten naar misplaatst sentiment. Scènes waarin getracht wordt een interessante dialoog te starten, zoals die met een gewapende soldaat of een ingerekende Duitser, komen niet van de grond. Dan kun je nog zo'n indrukwekkende club acteurs om je heen verzameld hebben, een matig scenario doet ernstig afbreuk aan hun kwaliteiten. Cate Blanchett speelt trouwens ook nog mee, maar waarom haar rol is beperkt tot die van aangeefster is een volstrekt enigma. George Clooney maakte net als collega Ben Affleck een intrigerende groei door als filmmaker. Zijn nieuwste is echter een stapje terug. Tijd voor herbezinning.
