Aan het einde van It's a Wonderful Life staart George Bailey in de verte, omgeven door zijn naasten. Wat hij meemaakte, zal hij met niemand kunnen delen. Eerst wilde hij zichzelf nog van het leven beroven nadat de hypotheekbank, die hij met tegenzin van zijn vader overnam, duizenden dollars had verloren. Maar in de hemel vinden ze zulke moedeloosheid erger dan ziekte, dus sturen ze engel Clarence naar de aarde om George op andere gedachten te brengen. In eerste instantie flopte het meesterwerk van regisseur Frank Capra, maar de film groeide met de jaren uit tot een kerstklassieker.
Via een raamvertelling ziet Clarence hoe een jonge George droomt van het ontwerpen van grootse gebouwen, nadat hij de hele wereld heeft gezien. Uiteindelijk financiert George alleen eenvoudige woningen voor de arme mensen in zijn stadje Bedford Falls, woont hij zelf met zijn familie in een krakkemikkig oud huis en heeft hij überhaupt nooit die plek verlaten. Alles staat op scherp in dit conflict tussen idealen en de werkelijkheid om overweldigende gevoelens los te maken, door critici gehekeld als de zogeheten 'Capra-corn'. Maar de film wegzetten als sentimenteel mist het feit dat het gaat om een nachtmerrie.
George' zucht naar vrijheid komt met gevaren, zo toont Capra in een onthutsende ontknoping. Wie zich laat meeslepen door een ongebreidelde verbeelding, dreigt zijn wortels te verliezen. Via een uitgerekt crescendo van lijden beleeft George de wereld wanneer hij nooit was geboren, een wens vervuld door Clarence. Bedford Falls heet opeens Pottersville, vernoemd naar de norse bankier die er de boel bestiert. De commercie heeft gewonnen van de saamhorigheid. Deze wereld blijkt telkens net wat gruwelijker, elke keer dat George erachter komt hoe het een voor hem dierbaar persoon daar vergaat.
Alle frustratie bouwt aangrijpend op naar het einde met bijtende close-ups en gepassioneerd acteerwerk. James Stewart speelt de hoofdrol uitermate expressief en joviaal. Tegenover zijn populaire persona zet Capra onvergetelijke typetjes neer, van een felle Lionel Barrymore als Potter tot de onnozele oom Billy. Ze vergroten aspecten van George' persoonlijkheid uit, van cynisme tot kinderlijk enthousiasme. Onder andere de tegenstelling tussen zijn zorgzame vrouw Mary en de wulpse Violet intrigeert, doordat beiden gevangen zitten in hun karikaturale handelen, zonder bestaansrecht buiten George om.
Naast deze voor Capra zo kenmerkende acteerwijze strooit de regisseur met eclectische stijlkeuzes, van een freeze frame aan het begin die meteen George' lot vastpint, tot aan film-noirbelichting of fysieke komedie. Regelmatig ramt hij het scherm vol met mensen, een uitbarsting van levendigheid. Het maakte Capra tot een atypische Hollywoodregisseur. Waar de vertelstijl van Hollywood draait om doelmatigheid, waarin elk beeld bijdraagt aan de creatie van een behapbare realiteit, draait het bij Capra om expressiviteit en zet hij juist een droomwerkelijkheid neer.
Toch vormde hij als gevierd regisseur van krakers zoals It Happened One Night onderdeel van dat systeem. Filosoof Theodor Adorno bekritiseerde deze cultuurindustrie, die aan de lopende band gestandaardiseerde werken afleverde met foefjes om individualiteit te veinzen. Voor hem was de 'Lubitsch-touch' alleen een cosmetische ingreep. Maar in It's a Wonderful Life dient de door hem zo verfoeide Hollywoodstijl juist een ander doel. Hij houdt Capra de regisseur en George het personage gevangen in een stramien, waar beiden uit willen breken via hun expressieve handelen. Zo zit Capra op een ander niveau dan een Billy Wilder, John Ford of Ernst Lubitsch.
Filmprofessor Ray Carney beargumenteerde in zijn monumentale boek over Capra dat diens oeuvre eerder in de traditie van de Amerikaanse Romantiek past. In de Europese Romantiek bevindt de krachtige verbeelding van het individu zich buiten de wereld. Voor de Amerikaan draait het juist om de vraag in hoeverre die verbeelding gevat kan worden in praktische uitingsvormen. Capra toont zich sceptisch. Zo eindigt George' wilde fantasie van de maan vangen met een lasso, als een loze kreet op een geborduurd werkje. De grootse gebouwen die hij zou maken staan alleen als maquette in zijn huis.
Toch kleven er grote nadelen aan buiten de wereld staan. Daarom grijpt het zo aan wanneer heel Bedford Falls samenkomt om George te helpen. Aan de ene kant hervindt hij zijn wortels, aan de andere kant sluimert een ongemakkelijke realisatie op de achtergrond. Het voelt onmogelijk een rijke verbeelding om te zetten in een praktische vorm. Door dat onoplosbare conflict tussen verbeelding en praktijk werkt de film als een spiegel, die aan eenieder de vraag opwerpt hoezeer ze volgens hun eigen idealen kunnen leven.
