Xavier Dolan is al jaren de lieveling van Cannes. Hier kreeg hij met zijn debuutfilm J'Ai Tué Ma Mère het predicaat van de meest getalenteerde filmmaker van zijn generatie. Mommy werd een paar jaar later bekroond met de juryprijs en het was niet gek dat Dolan afgelopen jaar Cannes uitkoos om Juste la Fin du Monde in première te laten gaan. Dat pakte wisselend uit. De (met name Amerikaanse) recensenten waren niet te spreken over zijn film, maar de jury bekroonde hem wel met de Grand Prix. Duidelijk een film dus die de meningen flink verdeelt.
Wie bekend is met Dolans werk zal een aantal terugkerende thema's herkennen. Weer gaat het over een familie met problemen met een opvallende matriarch aan het hoofd. Centraal staat de homoseksuele Louis die zijn moeder, broer en zusje al twaalf jaar niet heeft gezien. Hij wil ze vertellen dat hij stervende is en gaat daarom bij ze op bezoek. Maar dat gaat niet bepaald van een leien dakje. Tijdens de reünie komen de oude frustraties en emoties boven. Terwijl moeder doet alsof Louis de dag ervoor nog op bezoek is geweest, kan oudere broer Antoine zijn woede niet verbergen. Zijn jongere zusje Suzanne heeft altijd verlangd naar een band met haar broer maar kent hem eigenlijk niet. Daartussen huppelt ook de stille vrouw van Antoine rond, die compleet door haar man wordt overheerst.
Juste la Fin du Monde is gebaseerd op een toneelstuk en dat merk je aan de dialogen. Het gebekvecht van de personages gaat maar door vanaf het moment dat Louis de deur binnen stapt. De familie zegt en roept van alles naar elkaar, maar echt praten doen ze niet. Dolan kiest voor extreme close-ups waardoor je echt op de huid zit van de personages, wat bijdraagt aan het beklemmende gevoel. Af en toe droomt Louis weg en hoort hij zijn familie niet meer. Er wordt zoveel gezegd, dat je dit automatisch zelf ook gaat doen. Dat is duidelijk ook de bedoeling; hoeveel er ook gezegd wordt, de teksten doen er niet toe. Het gaat om de kleine maniertjes en blikken die de camera zo dicht op de huid van de acteurs weet te registreren. Deze vertellen je meer over de band tussen de personages en wat er ooit is misgegaan dan alle dialogen bij elkaar.
Maar ondanks dat je aan de hand van die blikken probeert te ontleden wat er precies is gebeurd, kom je niet veel te weten over de reden dat Louis indertijd besloot te vertrekken. Dat is jammer, want het voelt hierdoor alsof je een groot puzzelstuk aan het zoeken bent, dat je nooit in handen krijgt. Juist dit zorgt ervoor dat sommige personages wat vlak blijven. Nathalie Baye is als de moeder een eendimensionale karikatuur. Léa Seydoux en Vincent Cassel komen eveneens niet goed uit de verf. Ze doen wat ze kunnen met hun rol en hebben momenten van bijna tastbare emotie en toch kunnen zij hun personages niet echt leven inblazen vanwege de gebrekkige verhaallijn.
Marion Cotillard weet de meeste diepgang te geven aan haar rol. In alles belichaamt zij een vrouw die continue onder enorme druk staat en de stille momenten tussen haar en Ulliel, die de rol van Louis speelt, behoren tot de mooiste van de film. Het uitdrukken van nostalgie is wel erg mooi gedaan. Dit doet Dolan onder meer door middel van dromerige flashbacks die Louis krijgt bij het zien, voelen en ruiken van vertrouwde dingen uit zijn jeugd. Daarin weet Dolan wel echt zijn unieke stempel op de film te drukken.
Persoonlijk schaar ik me niet achter het oordeel van de jury of de journalisten die de film afkraakten. Juste la Fin du Monde bevat een aantal prachtige momenten waarin de acteurs laten zien wat ze in huis hebben en je echt raken. Maar Dolan laat veel steken vallen met het gebrekkige scenario. Een middenmoter dus. Hopelijk weet hij met zijn eerste Engelstalige film (The Death and Life of John F. Donovan) die komend jaar uitkomt wel weer op alle vlakken te imponeren.
