Op het afgelopen filmfestival van Cannes won het Turkse Once Upon a Time in Anatolia de Grand Prix de Jury en dat was volkomen terecht. Regisseur Nuri Bilge Ceylan bewijst na Iklimler (2006) en Three Monkeys (2008) wederom een groot filmmaker te zijn met een fantastisch oog, een analytische blik en een groot gevoel voor humor. Once Upon a Time in Anatolia is een volwassen sprookje en een relaas over het schemergebied tussen feit en fictie.
In Once Upon a Time in Anatolia zijn we getuige van een oneindig lijkende tocht door de nachtelijke heuvels van Anatolië. Plaatselijke notabelen zijn op zoek naar de plek waar een moordslachtoffer zou zijn begraven. De verdachten zijn daar ook bij aanwezig. Zij dienen de plek aan te wijzen, maar kunnen zich als gevolg van een drinkgelag nauwelijks iets herinneren en in de nacht lijkt alles op elkaar. De tocht wordt slechts eenmaal onderbroken om te eten en te rusten en pas bij het krieken van de dag lijkt de groeiende uitputtingsslag tot een eind te komen. Gedurende de zoektocht bestaat de dialoog slechts uit droogkomische reflecties en vervreemdende flarden tekst.
De film is dan al bijna ten einde, maar veel wijzer is de kijker nog niet. Wel heeft Ceylan prachtige beelden laten zien van een nachtelijk Anatolië. De voorzichtige, maar prachtige belichting van het landschap, de schaduwen en het goudgeel van de koplampen behoren tot stilistische hoogtepunten. De dialogen zijn spaarzaam, verwarrend, maar vaak ook heel grappig. Het ontbreken van een duidelijk plot of heldere dialogen zorgen echter wel voor wat ongemak bij de kijker. Prachtige beelden, maar waar gaat het heen?
Dit gevoel wordt nog versterkt door het voorval waar aanklager Nusret steeds aan refereert. Deze vertelt het verhaal van een vrouw die haar dood aankondigt. Naarmate de film vordert krijgt dit verhaal steeds meer betekenis en wordt enigszins duidelijk waarom er zo weinig vrouwen in de film voorkomen. Het blijft echter gissen. Volgens Ceylan is dat nu juist de bedoeling. Deze grote, lange en op sommige momenten zelfs opzettelijk saaie speurtocht staat symbool voor het tasten in het duister. Niet alleen van de personages in de film, maar ook van de mens an sich. Once Upon a Time in Anatolia is daarmee een grote allegorische en meeslepende kroniek over het leven en tegelijkertijd een prachtige zwartkomische misdaadfilm die de kijker verward, maar met een glimlach achterlaat.
