In een klein, klein wereldje dat bijna exclusief door tl-balken lijkt te worden verlicht vinden twee eenzame zielen elkaar. Op de meest treurig mogelijke karaoke belanden Ansa en Holappa bijna per ongeluk aan hetzelfde tafeltje. Hun blikken vinden elkaar, en je voelt dat hun harten ietsje sneller kloppen. De kijker is al snel overtuigd dat deze twee bij elkaar horen, nu het universum nog. Fallen Leaves is de ongemakkelijkste romkom van 2023.
Er gebeurt altijd iets ongewoons in de verhalen van de Finse filmmaker Aki Kaurismäki. Hij is de meester van de mistroostige sfeer, waarin het bijna ondraaglijke gewicht van de dagelijkse sleur voelbaar wordt. Maar zijn personages ploeteren door. Ze bikkelen hard om voor zichzelf een plekje in de wereld te veroveren. En voor je het doorhebt, ben je deze arme sloebers aan het aanmoedigen, om welke simpele wens dan ook in vervulling te laten gaan.
Er zijn al zes jaar verstreken sinds Kaurismäki voor het laatst een film maakte, The Other Side of Hope. De wereld verwelkomt hem terug met open armen. Op het Filmfestival van Cannes sleepte hij afgelopen mei al de juryprijs in de wacht, en inmiddels heeft de internationale federatie van filmjournalisten Fallen Leaves uitgeroepen tot de beste film van 2023. Het is bijna verdacht hoe onvoorwaardelijk deze liefde voor het werk van de dwarse Finse brompot is.
Ook deze keer vindt hij twee acteurs met een apart uiterlijk, die hun natuurlijke charme moeten begraven onder een dikke laag van introversie. Hoofdrolspeelster Alma Pöysti geeft de werkzoekende Ansa altijd net wat afstand tot de omstandigheden waarin ze terechtkomt. Ze gaat steeds net niet lekker op in haar omgeving. En dronkenlap Holappa is met de zwijgende paardenkop van Jussi Vatanen een tragische held. Hij doet eigenlijk te weinig om zijn leven te beteren, maar hij is toch een figuur voor wie je makkelijk empathie hebt. Je wil dat deze Ansa en Holappa samen eindigen.
Een vast element in de films van Kaurismäki is dat ze net buiten de tijd staan. Sets doen oubollig aan, kledingstijlen passen net zo goed bij de jaren vijftig als de jaren tachtig en alle bijpersonages zijn ietwat stil en verstild. En toch gooit hij een terugkerend element in de film dat ons er steeds van bewust maakt dat we in het hier en nu zijn: op de radio horen we alsmaar berichten over het conflict tussen Rusland en Oekraïne. Dat werkt ietwat ontregelend, en geeft extra smaak aan de absurdistische melancholie.
Het kan bijzonder irritant worden als filmmakers steeds maar hun oude trucjes herhalen. Bij andere regisseurs is het juist een warm bad als ze lekker weer hetzelfde doen als altijd. Kaurismäki valt duidelijk in die tweede categorie. Waarschijnlijk omdat zijn stijl onnavolgbaar is in zijn ogenschijnlijke eenvoud, maar vooral ook gemarineerd is in een bijna onmogelijk te imiteren sfeer. Omringd door troosteloosheid, laten ze altijd net dat ene besmettelijke sprankeltje hoop zien. De films van Kaurismäki zijn daardoor zalf voor de blauwe plekken op de ziel.
