"Het klinkt alsof u alleen degenen neemt die er het slechtst aan toe zijn", zegt een jong tienermeisje in de openingsscène van Les Pires. Haar stroeve auditiegesprek zet direct de toon voor deze opzichtige metafilm, waarin kansarme kinderen uit het Noord-Franse Boulogne-sur-Mer benaderd worden voor de productie van een sociaal-realistisch drama. Het uitgangspunt is nobel: de regisseurs willen met het nagespeelde filmproces een aantal relevante valkuilen van hun eigen beroep aanstippen. Helaas werken ze de conflictsituaties op de set zo onsubtiel uit dat de boodschap geforceerd en belerend overkomt.
Lily is zeventien en zwanger. De veel jongere Ryan worstelt op de basisschool met woede-uitbarstingen en een ongewone thuissituatie. Zijn dit daadwerkelijk de omstandigheden waarin de regisseurs van Les Pires hun niet-professionele hoofdrolspelers aantroffen, of acteren Lily en Ryan hun rollen alleen op de set? Als het aan gelegenheidsregisseur Gabriel (de ervaren Vlaming Johan Heldenbergh) ligt, hoeft het eigenlijk niet uit te maken. Zo lang de kinderen maar de gevoelige snaar weten te raken.
Als we Ryan na zijn auditiegesprek voor de eerste keer thuis aantreffen, valt nog niet vast te stellen of dit zijn echte leefsituatie is of dat de filmopnames al zijn begonnen. Tot de camera naar achter beweegt en de crew zichtbaar wordt. De verlate onthulling schept een moment van bewustwording: Les Pires mag dan draaien om een fictieve filmcrew, hun hoofdrolspelers acteren in situaties die moeilijk van echt zijn te onderscheiden.
Met andere doeleinden hadden regisseurs Lise Akoka en Romane Gueret kunnen kiezen voor een invoelbaar docudrama, maar Les Pires dient juist om het filmproces te ontmantelen. De gespeelde making-of van de film-in-de-film laat daarbij duidelijk doorschijnen welke scriptelementen wel en niet stroken met de echte leefomstandigheden van de hoofdrolspelers. Al vroeg zien we Lily op de set met een dikke kunstbuik rondlopen, terwijl Ryan wordt gevraagd om zijn reële woede-uitbarstingen voor het oog van de camera nog eens extra aan te zetten.
Beide situaties - de ene gespeeld, de andere realistisch - zijn schrijnende voorbeelden van exploitatie. Lily is in haar opgelegde rol een wandelend vooroordeel; 'een tienermeisje in een kansarme omgeving is gedoemd om zwanger te raken', is de platte gedachte achter de kunstbuik. Haar eerlijke zoektocht naar liefde en erkenning komt niet in de film(-in-de-film) voor. Ryan is een zogenoemd probleemkind omdat hij zijn emoties moeilijk kan beheersen, en daar doet Gabriel voor het dramatische effect graag nog een schepje bovenop.
Op papier stipt Les Pires actuele valkuilen van het filmberoep aan, maar de uitwerking is schrijnend onsubtiel. Zo voelt het onvermijdelijk dat Gabriel er een assistent op nahoudt die zich tijdens de opnames van een intieme scène schuldig maakt aan grensoverschrijdend gedrag. De kinderen repeteren in opdracht een scriptdialoog die overloopt van de schuttingtaal, en als de pientere Maylis te kennen geeft dat ze niet langer wil deelnemen aan de opnames, zegt Gabriel dat ze 'niets heeft te beslissen'.
Grillen van mannelijke medewerkers zijn in de filmwereld aan de orde van de dag, maar door de opzichtige aanpak werken de didactische probleemschetsen eerder averechts. De talrijke kleine conflictsituaties gaan namelijk ook ten koste van de diepgang bij de jonge personages. Op zijn extreemst zijn zij het passieve object van vooroordeel en misbruik.
Gelukkig laten Akoka en Gueret tegen het einde zien hoe het óók kan. Een moment van toenadering tussen Gabriel en Ryan zorgt niet alleen voor dramatisch evenwicht, maar biedt ook een greintje hoop dat we verder kunnen kijken dan de optelsom van problemen. Dat laatste is tenslotte precies waar een van de kinderen haar regisseur in de openingsscène van betichtte.
