Unsane is de nieuwste, betrouwbaar sterke thriller van Steven Soderbergh. De regisseur kondigde in 2013 aan met pensioen te gaan en schilder te worden. Al snel kwam hij daarop terug. Hij begon aan de serie The Knick en kwam tot het inzicht dat de wereld niet zat te wachten op zijn schilderijen en dat hij toch niets liever deed dan films maken. Wat hij inmiddels weer in hoog tempo doet. Al voordat Soderbergh vorig jaar glorieus naar het witte doek terugkeerde met Logan Lucky, kondigde hij het in het geheim gefilmde Unsane aan.
Niet alleen filmde hij Unsane in het geheim binnen een maand in juni 2017, Soderbergh filmde Unsane met de iPhone 7 Plus in 4K, met de app FiLMiC Pro. Hierdoor zou je misschien verwachten dat de film er een stuk minder goed uitziet dan een doorsnee bioscoopfilm, maar dit valt heel erg mee. Er zijn een paar momenten waarop te merken is dat er slechts met het kleine apparaatje is gewerkt in plaats van professionele filmapparatuur. De natuurlijke lichtval zorgt in enkele buitenscènes voor één witte waas op de achtergrond, wanneer tegen de zon in wordt gefilmd. En in een scène in een isolatiecel klinkt het geluid opvallend hol en blikkerig.
Maar los daarvan blijkt de iPhone in handen van een regisseur zo uitermate competent als Soderbergh een uitstekend middel om een film te maken, die stilistisch niets onderdoet voor wat er in andere zalen in de bios draait. De look van de film geeft de thriller zelfs iets engs alledaags, alsof dit iedereen zomaar zou kunnen overkomen. Unsane is namelijk naast een thriller over het slachtoffer van een stalker, die haar stalker letterlijk en figuurlijk moet zien te overwinnen, ook een thriller over de gevaren van een mentale zorgindustrie die puur door winstbejag gedreven wordt.
Sawyer Valentini, gespeeld door de van The Crown bekende Claire Foy, probeert een nieuw leven te beginnen, met een nieuwe baan in een nieuwe stad. Maar het trauma dat haar stalker in haar eerdere leven haar heeft meegegeven, achtervolgt haar nog steeds. Dus praat ze een keer met een therapeut. Die laat haar aan het eind van een goed gesprek wat standaardformulieren lezen. Voor ze het door heeft wordt Sawyer in de kliniek opgesloten, omdat ze in die formulieren heeft toegegeven ooit wel eens aan zelfmoord te hebben gedacht. Want zolang de verzekering betaalt, is zij een winstgevende patiënt voor de kliniek en eenmaal binnen is het aan de kliniek om te bepalen wanneer je niet meer 'een gevaar voor jezelf en voor anderen bent'.
Sawyer belandt in een persoonlijke hel, tussen mensen die volkomen gezond zijn en mensen die daadwerkelijk in een inrichting voor geesteszieken thuishoren. Hoewel ook zij niet veel hulp krijgen en vooral kalmerende medicijnen in plaats van een adequate behandeling krijgen. Unsane is een effectieve aanklacht tegen dit hele systeem (en en passant ook tegen het gevangenissysteem in Amerika, dat eveneens door winstbejag wordt gedreven en zeker niet door een interesse in het mentale of fysieke welzijn van de ingezetenen, laat staan rehabilitatie), maar bevat daarnaast ook nog een ander verhaal.
Sawyer denkt net een greep te hebben op haar situatie en door te hebben dat als ze even volhoudt, haar verzekering op zal houden automatisch te betalen en ze weer vrij zal worden gelaten. Maar dan verschijnt haar stalker weer, vermomd als één van de bewakers van de inrichting. Hij heeft haar precies waar hij haar hebben wil: hij heeft alle macht over haar, inclusief over haar medicatie. Ondertussen lijkt zij gek door te beweren dat hij de man is die haar aan de andere kant van het land stalkte.
Even laat Soderbergh in het midden of ze nu daadwerkelijk gek aan het worden is of niet - eerder dacht ze ook al in het gezicht van een ander haar stalker te herkennen - maar al gauw wordt duidelijk dat haar nachtmerrie werkelijkheid is geworden. Allicht was de aanklacht tegen verzekeringsfraude van de mentale zorgindustrie, waar gezonde mensen de dupe van worden, nog sterker geweest als haar trauma haar mentale gezondheid zou overnemen, puur door het machtsmisbruik van de inrichting. Maar ook zonder dat gegeven blijft de aanklacht overeind, terwijl Unsane op een andere manier spanning creëert met machtsmisbruik door medewerkers van de inrichting. Tegelijk is het een sterke thriller over hoe trauma's mensen nog jarenlang kunnen achtervolgen, ook al slaag je erin de bron ervan letterlijk te overwinnen. De film toont hoe schadelijk de gevolgen van stalken kunnen zijn, waaronder een permanent gevoel van onveiligheid en wantrouwen.
