De doodstraf. Een moreel dilemma. Kan of mag de staat wel zo finaal over het leven en de dood van zijn inwoners beslissen? En wat als er een fout wordt gemaakt? In Nederland zijn we in principe allang klaar met deze kwestie: in 1860 werd de laatste burger ter dood veroordeeld. In andere landen is het echter nog gewoon de norm, en dat levert boeiende, kritische drama's op zoals Ballad of a White Cow.
Dat gaat niet zonder slag of stoot: de doodstraf is namelijk in Iran een controversieel onderwerp, waar de overheid juist geen controverse over wil, want dat kan het gezag aantasten. Daarom kunnen er maar moeilijk films over gemaakt worden. Later dit jaar verschijnt in Nederland There Is No Evil, waar regisseur Mohammad Rasoulof de Gouden Beer voor kreeg op de Berlinale. Én waardoor hij inmiddels in de gevangenis verdween in Iran.
Een jaar geleden zagen we in Nederland de gevangenisthriller Just 6.5, een verkapte aanklacht tegen de doodstraf. In 2019 was er ook nog het drama Yalda, a Night for Forgiveness, gebaseerd op een realityprogramma uit Iran waarin nabestaanden van moordslachtoffers de daders kunnen vergeven, waardoor die de doodstraf ontlopen. Nu verschijnt hier dus Ballad of a White Cow, over de gevolgen van de doodstraf, zowel voor nabestaanden van de veroordeelden als voor de rechters die de straf moeten uitdelen.
Mina's man Bakar krijgt de doodstraf en wordt snel daarna geëxecuteerd. Daarna moet Mina, met haar dove dochter Bita, het leven weer zien op te pakken. Een jaar later blijkt na een bekentenis van een ander dat Bakar ten onrechte veroordeeld werd voor moord: de getuige die beweerde alles gezien te hebben, was zelf verantwoordelijk.
Hoe moet je omgaan met zulk enorm onrecht? De staat biedt financiële compensatie aan, alsof de kous daarmee af is en het om een simpele transactie draait. Maar Mina neemt daar geen genoegen mee en gaat het gevecht aan met het bureaucratische rechtssysteem van Iran en eist officiële excuses van zowel de staat als het trio van rechters dat haar man de doodstraf gaf.
Ondertussen schaamt Reza, één van die rechters, zich zo voor wat er gebeurd is dat hij stopt met werken bij de rechtbank, en Mina probeert te helpen. Dit doet hij door zich als een ander voor te doen, en haar voor een prikkie een appartement van hem laat huren. Omdat het huurcontract van haar wijlen man afliep, en zij als alleenstaande moeder heel moeilijk aan een woning kan komen.
Reza voorkomt daarmee dat ze gedwongen wordt om bij haar vijandige schoonfamilie in te trekken, en de twee raken steeds beter bevriend. Hij voorziet haar ook van advies in gerechtelijke strijd tegen de staat. Maar natuurlijk is deze situatie onhoudbaar, want hoe lang duurt het totdat uitkomt dat hij medeverantwoordelijk is voor de onterechte veroordeling van haar man?
Zo leggen regisseurs en schrijvers Behtash Sanaeeha en Maryam Moqadam (die ook de hoofdrol speelt) meerdere problemen in de Iraanse maatschappij bloot, die samenkomen in hun verhaal over Mina. Als alleenstaande weduwe en moeder moet zij niet alleen het Iraanse rechtssysteem trotseren om gerechtigheid te krijgen, ze moet ook door een samenleving navigeren waarin allerlei vooroordelen over alleenstaande vrouwen haar het leven lastiger maken. Een sombere tragedie met hoop voor de Iraanse mens, maar minder voor de Iraanse samenleving.
