Acht jaar moesten we erop wachten, maar nu is hij er dan eindelijk: de nieuwe Hou Hsiao-Hsien. The Assassin is niet alleen de langverwachte nieuwe film van de internationaal geliefde Taiwanees, maar ook nog eens een heuse wuxia, oftewel martial-artsfilm; nieuw terrein voor de arthouse-regisseur. Desalniettemin is het een typische Hou geworden, met lang aangehouden shots vol serene stiltes. The Assassin is visueel een indrukwekkende film, dankzij de prachtige beeldcomposities, de bijzondere belichting (veel bij kaarslicht) en de mooie, kleurrijke aankleding. Verwacht echter geen actiefilm. Er zijn wel een paar goed gechoreografeerde gevechten, maar die zijn kort en draaien niet zozeer om het spektakel.
De openingsscène bevat er meteen een, misschien wel de kortste van de hele film. The Assassin begint met titelpersonage Nie Yinniang, die in negende-eeuws China (tijdens de Tang Dynastie) tot huurmoordenaar wordt opgeleid. En niet zomaar een, maar een perfecte huurmoordenaar: stil, snel, gracieus en precies. Iemand die tot de hoogste kringen kan doordringen om zonder op te vallen hooggeplaatste ambtenaren of edelen te vermoorden. In de eerste scène slaagt Yinniang erin onopgemerkt een hoge pief te doden, door zijn keel door te snijden met haar sikkel, terwijl hij in gezelschap van zijn hof en lijfwachten op zijn paard zit. In een ogenblik komt ze geruisloos tevoorschijn en verdwijnt weer.
Hoewel de actiescènes later in de film vaak iets langer duren is dit wel indicatief voor Hous prioriteiten. Het is hem niet om het spektakel of het geweld te doen (hier dan ook geen door de lucht vliegende vechters), maar om de mensen die dat geweld plegen. En om de impact die dat hun emoties heeft, al blijven die bijna volledig onder het oppervlak verborgen. Het minimalistische verhaal begint als Yinniang emoties blijkt te hebben en genade toont voor een krijgsheer in het bijzijn van diens kinderen. Als test en straf krijgt ze de opdracht om de gouverneur van grensprovincie Weibo te vermoorden haar neef, aan wie ze als kind ooit uitgehuwelijkt was.
Dat Hou de actie grotendeels snel voorbij laat gaan of soms zelfs buiten beeld laat plaatsvinden, is geen verrassing voor wie zijn oeuvre kent. Zijn elliptische vertelstijl liet wel eerder belangrijke dramatische gebeurtenissen, die voor andere filmmakers het dramatische hoogtepunt zouden vormen, buiten beschouwing om zich te richten op de emoties die mensen ervaren in de kleine (en vaak eenzame) momenten voor en na die gebeurtenissen. Emoties die we vaak verborgen houden voor anderen, of alleen af en toe aan onze naasten laten zien. Het hartzeer dat ons handelen bepaalt, daar geeft Hou om. Het gaat hem vooral om hoe we iets meemaken; het wat en waarom laat hij soms helemaal weg.
Ondanks het trage tempo en schijnbare oppervlakkigheid, moet je bij Hou altijd goed blijven opletten soms gaat achter één blik of gebaar een wereld van emoties en tragiek schuil. Net als in het echte leven. Hoewel zelfs dan The Assassin soms lastig te volgen is: wie is bijvoorbeeld de mysterieuze vrouw in het masker die twee keer tegen Yinniang vecht? Door de haast minimalistische film- en vertelstijl van Hou is er nauwelijks sprake van een uitgewerkt narratief. Hij vraagt daarmee veel van de kijker, maar voor wie daarin kan meegaan is de beloning rijk.
Een hoogtepunt van The Assassin is niet een actiescène, maar een minutenlange scène gefilmd door een gordijn, dat af en toe voor de camera waait. Hou filmt zijn personages in overweldigende landschappen en weelderige sets, haast zonder close-ups, om te laten zien hoe mens en omgeving op elkaar inwerken. De personen in deze scène zijn de gouverneur die zijn concubine over Yinniang en hun relatie als kinderen vertelt, en Yinniang die tussen die gordijnen in de schaduwen meeluistert. De kadrering en de kleuren in deze sequentie zijn visueel overweldigend, maar onder die weelderigheid schuilt ontzettend veel emotie. De etiquetteregels en erecodes zijn een gevangenis voor het drietal, waardoor Yinniang haar complexe gevoelens over de situatie alleen kenbaar kan maken door haar neef duidelijk te maken dat ze hem elk moment kan vermoorden, maar ervoor kiest dat (nog) niet te doen. Deels maakt Hou dit duidelijk met zijn subtiele en sublieme beeldtaal, wat hem tot één van de grootste regisseurs maakt van de afgelopen decennia.
