Tien jaar geleden maakte regisseur Werner Herzog Little Dieter Needs To Fly, een documentaire over Dieter Dengler, een Duitser die tijdens de Tweede Wereldoorlog een Amerikaans vliegtuig over zijn hoofd ziet scheren en bommen op zijn stad ziet werpen. Vanaf dat moment moet en zal Dengler leren vliegen. Het is het soort obsessie dat precies bij Herzog past, de man die ooit voor de opnames van Fitzcarraldo met negentiende-eeuwse middelen een stoomschip over een berg liet trekken, terwijl iedereen hem voor gek verklaarde en het ten strengste afraadde. Met Rescue Dawn keert Herzog terug naar het verhaal over Dieter Dengler en verfilmt een korte doch belangrijke episode uit diens leven.
Na de Tweede Wereldoorlog zijn er in Duitsland geen vliegopleidingen meer en de enige oplossing die Dengler ziet is emigreren naar de Verenigde Staten. De snelste weg de lucht in is via de Amerikaanse luchtmacht. Helaas voor Dieter staat de Vietnamoorlog op het punt uit te barsten en zijn eerste vlucht wordt meteen een clandestiene missie boven Laos. Al na veertig minuten wordt hij neergehaald en gevangen genomen door de Pathēt Lao, de Laotiaanse communisten. Die paraderen met hem door het dorp, martelen hem en voeren hem af naar een gevangeniskamp.
Daar ontmoet hij gevangenen van Amerikaanse, Thaise en Chinese komaf, die daar al twee jaar of langer vastzitten. Er is nauwelijks wat te eten en s nachts worden alle gevangenen aan elkaar geketend en hun voeten in planken met gaten vastgezet, zodat ze niet kunnen ontsnappen. Dengler besluit meteen dat hij daar weg moet en begint samen met een aantal lotgenoten een ontsnapping te plannen. Hun grootste vijand is daarbij niet de bewaking, maar de omliggende jungle. Hoe valt daar te overleven en uit te ontsnappen?
Voor de rol van Dieter Dengler heeft Christian Bale zichzelf opnieuw een flinke vermageringskuur opgelegd zoals hij dat ook deed voor The Machinist. Bale blijft zo zijn lichaam op de proef stellen want net als na The Machinist volgt ook na Rescue Dawn een Batmanfilm waarvoor hij weer strak in het vleermuispak moet. Zijn gewicht draagt echter maar ten dele bij aan de geloofwaardigheid; het is het échte acteren dat indruk maakt. Dat zit m vooral in zijn ogen, die op het maniakale af overlevingsdrang en optimisme blijven uitstralen, ondanks alle tegenslagen, de vermoeidheid en de uitzichtloosheid.
Net als hoofdpersonen uit eerdere films van Herzog heeft Dengler een obsessie waar hij bergen voor zal en mee kan verzetten. Het is de manier waarop Bale nuance aanbrengt in een anderzijds stereotiep ogende Amerikaanse doorzetter die de film een stuk intrigerender maakt. Daarmee wordt voorgekomen dat Rescue Dawn in standaard Hollywoodclichés verzandt. Want hoe Herzog en vaste cinematograaf Peter Zeitlinger de gebeurtenissen ook in beeld brengen en hoe de acteurs ook worden afgebeuld, het verhaal doet voor zijn doen wat conventioneel aan.
Gelukkig plaatst hij de kijker midden in de vertelling en betrekt hij het publiek op subtiele wijze heel sterk bij de personages, zoals dat in Hollywood zelden gebeurt. De voorspelbaarheid van sommige stukken van de film is daardoor makkelijk te vergeven, omdat je als kijker na alle ontberingen die de personages hebben doorstaan zelf ook snakt naar de te raden afloop.
Naast de weergaloze Bale verdienen ook Steve Zahn en Jeremy Davies in ijzersterke bijrollen veel lof, waarbij vooral komiek Zahn verrast. Herzog wordt er door sommige critici van beschuldigd concessies gedaan te hebben en zich aan Hollywood verkocht te hebben, maar dat is onterecht. Hoewel hij nu misschien voor het eerst zijn fundamenten bij het Amerikaanse commerciële filmbolwerk heeft liggen, is hij er toch in geslaagd zijn eigen visie te behouden. Een opwindend, fysiek, intens en fascinerend helden-epos zoals alleen Herzog kan maken, is het resultaat.
Lees ook het interview met Werner Herzog op FilmTotaal.
