in Recensies
Update:
In april 2015 werd twintiger Shiori Ito gedrogeerd en verkracht door Noriyuki Yamagochi, een vooraanstaand journalist en persoonlijke vriend van toenmalig premier Abe. Omdat Shiori zich de gebeurtenissen slechts gedeeltelijk kan herinneren en er geen getuigen opdagen, noemt de politie de bewuste avond een 'black box' waarbinnen niet is vast te stellen wat zich heeft afgespeeld. Shiori wordt ontmoedigd aangifte te doen en er komt geen arrestatiebevel. Later blijkt dat de zaken anders liggen.
Shiori is 'het meisje dat verkracht werd', maar ook de schrijver van het boek over deze zaak en de regisseur van de documentaire Black Box Diaries. Shiori geeft zelf aan dat ze alleen door zich als journalist met de materie bezig te houden, verder kon leven. Ze beschouwde zichzelf lange tijd in de derde persoon enkelvoud, omdat het te confronterend was om de eerste persoon te omarmen. We zien dit ook tijdens de documentaire. Aanvankelijk komt Shiori zakelijk, ontspannen, soms zelfs vrolijk over, maar naarmate de ontknoping nadert laat zij de onvermijdelijke emoties binnen.
Het zijn emoties waar veel slachtoffers van verkrachting mee te maken hebben: woede, verdriet en machteloosheid. Black Box Diaries opent met een advies van de regisseur om je ogen even te sluiten en adem te halen als het je allemaal te veel wordt. Dat is wat zij zelf ook deed. De kijker zal deze basale techniek wellicht nodig hebben bij het bekijken van deze aangrijpende documentaire. Dat helpt, zolang we onze ogen maar niet echt sluiten voor het seksuele wangedrag van mensen dat in bepaalde delen van de wereld niet genoeg bij wet wordt tegengegaan.
De verkrachtingswet in Japan is meer dan honderd jaar oud, opgesteld in een tijd dat de echtgenote ondergeschikt was aan haar man. Om een dader te vervolgen moet er aantoonbare bedreiging en/of geweld aan te pas zijn gekomen; alleen 'non consent' is niet voldoende. Shiori gaat in de jaren na haar verkrachting de publieke en juridische strijd voor gerechtigheid aan en wordt daarmee ook een boegbeeld van de MeToo-beweging in Japan, een land waar opvallend weinig veroordelingen voor seksueel geweld zijn.
Shiori worstelt zich door een zee van ambtelijke tegenwerking (lees: corruptie), maatschappelijke stigma's, loyaliteitsconflicten en dreiging ten aanzien van haar persoon. De camera en microfoon houdt ze dichtbij. De beginscènes van Black Box Diaries zijn veelal opgenomen met een onrustig bewegende telefoon, CCTV of verborgen camera. Het toont de aanvankelijk fragmentarische en ongeplande verslaglegging van de zaak. Later wordt de cameravoering conventioneler en is Shiori de schrijver van haar eigen draaiboek en het middelpunt van het beeld, maar dat ontneemt de documentaire niet zijn rauwe zeggingskracht.
We volgen Shiori bij telefoongesprekken met mensen die haar willen helpen, officiële ontmoetingen, maar ook in de momenten dat ze overmand door vermoeidheid op bed valt. De impact van het juridische getouwtrek, de publiciteit en het oordeel van naasten is soms meer dan een jonge vrouw aankan. Even de ogen sluiten, maar daarna weer wagenwijd open.
