Regie: Bryan Storkel Speelduur: 93 minuten | Jaar: 2024

Tegen het einde van Bitconned zitten Ray Trapani en zijn crytpo-bedrijf Centra goed in de problemen. Mensen hebben door dat het een groot luchtkasteel is. Er is ontdekt dat de CEO eigenlijk niet bestaat en dat het logo van VISA op de website zetten niet zomaar mag. Hun advocaat tot dan toe, Eric Pope, had hen juist verzekerd dat alles goed zat met de autoriteiten. Maar wat blijkt; Eric Pope is helemaal geen advocaat, maar een game-verslaafd rechtenstudentje dat zelf ook de hele boel bij elkaar bluft. "The scammer gets scammed", lacht Trapani.

Het is tekenend voor de wereld van Bitconned. Slimheid is geen vereiste, brutaliteit wel. Zet gewoon op je Linkedin dat je naar Harvard bent geweest. Dood de verzonnen CEO met een tragisch auto-ongeluk. Blokkeer je criticasters en koop samenwerkingen met DJ Khaled. Ray Trapani wilde van kinds af aan al crimineel zijn en steekt als klein jongetje een dikke middelvinger op. Daarmee is de toon gezet: Iedereen is goudeerlijk over hoe oneerlijk ze zijn. De investeerder wil bewijs, dus maakt Centra een houwtje-touwtje nep-app. Niet meer dan logisch, toch?

Bitconned is als documentaire meer cineastisch dan informatief en schurkt wel heel dicht tegen films als The Wolf of Wall Street aan, met Trapani als charismatische Jordan Belfort. Dat is spannend, interessant en leuk om naar te kijken. Maar, in die aantrekkingskracht schuilt ook een probleem wat veel films over maffia of over criminelen hebben. Het is een stout jongensboek vol glamour en excentrieke personages, en het risico ontstaat dat de film zo hun verderfelijke daden juist verheerlijkt.

Er zijn wel kritische vragen en de stuitende hebberigheid maakt boos. Maar de filmmakers interviewen de figuren ook terwijl ze in een duur pak in een duur huis zitten. Ze laten de daadwerkelijk betrokken criminelen spannende scenes naspelen en tonen ze met dure horloges en dikke auto's. In de tekst op zwart scherm staat dat 78% procent van de crypto-investeringen in 2017 oplichterij waren en dat de slachtoffers nooit hun geld hebben teruggekeken. Maar ondertussen lacht Trapani breed, krijgt een kind en krijgt de kans zijn charisma te etaleren.

Op een zeker moment komt Trapani onder de beschuldigingen uit door volop mee te werken en zijn medeplichtigen erbij te lappen: Hij ontloopt celstraf. De documentaire geeft koeltjes aan dat dat toch wel wat vreemd is, zeker als blijkt dat Ray op mysterieuze wijze de financiering voor een huis heeft rond gekregen en inmiddels leningen met woekerrentes van vijftig procent uitgeeft. De documentaire beklaagt zich zo over het feit dat misdaad in zijn geval loont.

Maar dat roept ook de vraag op of flitsende documentaires geven aan criminelen ook onder dat loon valt. Als een 'boefje' openhartig en pakkend een goed verhaal kan vertellen wordt hij door Netflix beloond met een leuke aftermovie van alle domme praktijken. Er komt slechts één slachtoffer aan het woord en het leed dat zulke misdaad veroorzaakt verdwijnt onder het tapijt. Men is wel openhartig, maar men heeft geen spijt. Het gaat überhaupt nooit over moraliteit of ethiek. Dat zou de documentaire weliswaar iets minder leuk hebben gemaakt, maar het zou het tenminste iets moeilijker maken om zo absurd schaamteloos te zijn.

Bitconned is te zien bij Netflix.