Regie: Laura McGann | Speelduur: 108 minuten | Jaar: 2023

The Deepest Breath begint met een wereldrecordpoging. Eén duiker, eén ademteug en eén zekerlijn de bodemloze diepte in. Op aangrijpende, verstilde wijze verbeeldt deze documentaire de grenzeloze inspanningen van Alessia Zecchini, een van de beste vrijduikers ter wereld. Het is een prachtige, maar beladen aanblik: bij elke reis onder het oppervlak gaat de schoonheid van de oceaan samen met een stukje doodsverachting.

In 2018 kwam National Geographic met Free Solo, een verbazingwekkend filmportret van een bergbeklimmer die zijn basisuitrusting tijdens sleutelbeklimmingen achterwege laat. The Deepest Breath kan gerust de Free Solo van de duiksport genoemd worden: een vrijduiker gebruikt nog steeds een zekerlijn, maar vertrouwt bij zijn of haar sprong in het diepe op de eigen (lange) adem. De welbekende zuurstofflessen zijn bij Alessia Zecchini nergens te bekennen.

Het kost energie om je te verplaatsen in een passie die je (wellicht) niet begrijpt, en The Deepest Breath is ondanks het spectaculaire uitgangspunt geen licht kijkvoer. Retrobeelden van een ondiep zwembad monden na jaren van oefening uit in de Egyptische baai van Dahab, waar Zecchini na een succesvolle wereldrecordpoging een bijzondere, maar levensgevaarlijke duikroute wil bedwingen. In de zomer van 2017 wordt ze getraind en voorbereid door veiligheidsduiker Stephen Keenan, die Zecchini eerder begeleidde bij het behalen van haar wereldrecord en in Dahab een centrum voor vrijduikers runt. Na verloop van tijd worden de twee ook liefdespartners.

Regisseuse Laura McGann en haar collega Julian Hart konden bij het monteren beschikken over een flinke hoeveelheid privévideomateriaal, en hebben daar optimaal gebruik van gemaakt. De meeste aandacht gaat uit naar de meer publieke duikpogingen in de Bahama's (wereldrecord) en de route in de Dahab-baai, maar de aanloop daarnaartoe voelt niet overhaast of sensatiegericht. Zeer geleidelijk raken de verhalen van Zecchini en Keenan verder met elkaar verstrengeld.

Aan het begin van de documentaire vermeldt een introductietekst dat er naast opnames van onderwatercamera's en archiefbeelden ook met reconstructies is gewerkt. Een transparante disclaimer, maar geen noodzakelijke toevoeging: wat echt is en wat niet, schijnt in The Deepest Breath moeiteloos door. De ruwe registraties van zogenoemde blackouts (een 'hersenpauze' veroorzaakt door zuurstoftekort en een groot drukverschil in de longen) zijn onaangename indicaties van de risico's die vrijduiken met zich meebrengt.

Het is onvermijdelijk dat een film over zo'n onderwerp beklemmend en zelfs fatalistisch aanvoelt. McGann had er hooguit voor kunnen kiezen om de emotionele muzikale omlijsting (een rijke score van Nainita Desai) wat meer te doseren, maar het komt nooit tot een misplaatst ramptoerisme. Daarvoor drukken de hoofdpersonen duidelijk genoeg uit dat ze deze gevaren zelf opzoeken, en hun liefde voor de oceaan en de sport juist graag willen delen.

Dat laatste neemt niet weg dat The Deepest Breath waardevolle vragen kan oproepen over de aantrekkingskracht van extreme sport, en daarmee uiteindelijk over de eigen kijkervaring. Waarom trekt de diepte van de oceaan nog steeds aan als je duikt op het randje van hersenbeschadiging en flirt met de dood? En wat zegt het over jezelf als je je juist bij het aanschouwen van verhalen over doodsverachting het meest levend voelt? Het is uiterst persoonlijk of Zecchini erin slaagt om vooral op die eerste vraag een bevredigend antwoord op te geven.

The Deepest Breath is te zien bij Netflix.