De vanuit Frankrijk werkende Argentijnse regisseur Gaspar Noé is geen onbeschreven blad. Enter The Void was één grote (geslaagde) drugstrip, Love was porno in een arthousejasje en met het controversiële Irréversible joeg hij heel wat mensen op de kast door een verkrachting in zijn meest lugubere vorm op het witte doek weer te geven. Groot was de verbazing toen het enfant terrible van de Franse cinema met Vortex uit een heel ander vaatje tapte.
In deze film die de kaap van twee uur rondt, zoekt Gaspar Noé de confrontatie op met de dood. Twee oudjes beseffen dat het leven niet veel meer te bieden heeft, behalve het wachten op de grote reis. Door de aard van het verhaal kan een vergelijking met Amour van Michael Haneke niet uitblijven. Hoewel de film voor dezelfde emotionele kopstoot zorgt, gebruikt Gaspar Noé toch een heel andere, en nog aangrijpendere filmtaal.
Gaspar Noé heeft zich nooit aan regeltjes gehouden, en dat doet hij ook in Vortex niet. De hele film lang wordt gedraaid in split screen. Dat lijkt op het eerste gezicht wat hautain, maar het gebruik ervan is uiterst functioneel. Sterker nog: nooit heeft het gebruik van split screen zo'n groot effect gehad als in dit Franse meesterwerk dat vorig jaar de Grote Prijs van de jury op het filmfestival van Gent won.
Aan de ene kant van het scherm zie je een man (zijn naam komen we nooit te weten), en aan de andere kant volg je de naamloze vrouw. Met de man die vroeger nog filmcriticus was gaat het ondanks de kwaaltjes nog vrij goed, maar met de oude dame is het slechter gesteld. De gepensioneerde psychiater heeft last van geheugenverlies en de ziekte raast in een snel tempo voort. De man probeert om zijn echtgenote te laten vechten tegen de aandoening, maar stilaan komt hij tot het fatale besef dat voor haar (en binnenkort voor hem) het einde nabij is.
Meer realistisch kan een film niet zijn, en voor heel wat mensen kan dit best wel een hinderpaal vormen want hoe fenomenaal Vortex op alle vlakken is, het blijft toch een harde noot om te kraken. Gelukkig wordt de pijn verzacht (of wie weet versterkt) door het genie van Noé, alsook door de fenomenale vertolking van Dario Argento die niet alleen één van de grondleggers van de giallo is, maar ook nog briljant blijkt te acteren.
Datzelfde kun je zeggen over Françoise Lebrun. Bij cinefielen staat ze al jaren bekend als één van de grootste actrices uit het Franse arthousecircuit waaronder haar denderende rol in Jean Eustache' The Mother and the Whore uit 1973 die nog dit jaar gerestaureerd te zien was in de betere bioscopen. Vortex is bikkelhard, en met een finale die je verbijsterd achterlaat. Een pretje is deze filmbeleving geenszins, wel levert Noé hiermee opnieuw grandioze cinema af en bevestigt hij met deze mokerslag dat hij van één van de meest grensverleggende cineasten van dit moment is.
Lees ook ons interview met Gaspar Noé
