Dit jaar vieren we in Nederland dat we al zevenenzeventig jaar in vrijheid leven. De Tweede Wereldoorlog ligt steeds verder achter ons, maar zo voelt dat niet voor iedereen. Zeker niet voor de overlevenden die nog dagelijks te maken hebben met de trauma's die ze aan de oorlog overhielden. Zoals Lous, de moeder van documentairemaker Oeke Hoogendijk (Het Nieuwe Rijksmuseum, Mijn Rembrandt). Haar nieuwste productie Housewitz draagt ze op aan deze excentrieke dame, die na terugkomst uit Auschwitz haar huis niet meer uitkwam.
Iedere week droomt Lous dezelfde nachtmerrie, waarin ze niet meer weet hoe ze thuis moet komen. Het is net als toen ze als Joods meisje werd gedeporteerd naar het concentratiekamp. Beelden van een treinspoor zijn te zien op één van de televisieschermen in Lous' huis. Hoe tegenstrijdig het ook mag lijken, Lous kijkt heel graag naar het programma Die Schönste Bahnstrecken. Dankzij dit programma reist ze de hele wereld over. Ze zou nog een keer naar Zwitserland willen. Zuid-Afrika is ze al geweest, maar dat was doodsaai.
Lous mag dan wel getraumatiseerd zijn, haar gevoel voor humor is ze nooit verloren. Ze woont op de begane grond van een eengezinswoning, waar het vol staat met verschillende schermen, kasten en dozen vol spullen, tafels die bezaaid liggen met stapels papier. Ze schuifelt van bed naar de keuken en weer terug. Haar kat vergezelt haar. Als buitenstaander kijk je er misschien afkeurend naar, maar Lous zelf lijkt geen enkel probleem te hebben met haar manier van leven. Ze voelt zich veilig en dat is het belangrijkste.
Het duurde jaren voordat Oeke Hoogendijk binnen mocht komen met een camera, om vast te leggen hoe diep de oorlog en de gevolgen daarvan nog in haar moeder zitten. Ieder voorwerp roept een herinnering bij Lous op, vanzelfsprekend bij brieven geschreven in Westerbork, maar ook bij een kerstboom, een zak koolrabi en kledingstukken schieten de tranen in Lous' ogen. De gesprekken die Oeke met haar moeder voert, zowel aan de keukentafel als telefonisch, worden afgewisseld met beelden die via een webcam gemaakt zijn. Vooral deze observaties geven een realistisch inkijkje in het tragische wel en wee van Lous.
Indirect toont Hoogendijk met het portret van haar moeder ook wat de gevolgen voor de kinderen van een moeder met onverwerkte oorlogstrauma's zijn. Lous zegt weliswaar dat het haar oorlog is als haar dochter voorstelt om op 4 mei samen de oorlog te herdenken, maar Housewitz toont zeker hoe je als kind betrokken raakt bij de oorlog van je ouders. Je moeder zo zien leven en haar horen zeggen dat ze liever dood zou zijn, dat gaat je niet in je koude kleren zitten. Desondanks blijft de documentaire zich focussen op Lous en haar binnenwereld.
Housewitz zit vol momenten die je laten lachen, ook al voelt dat eigenlijk ongepast. Grappig is het leven van Lous verre van. Hoogendijk laat in de meest persoonlijke documentaire die ze tot nu toe heeft gemaakt een lach en een traan naadloos in elkaar overgaan en dat is een enorm knappe prestatie.
