Verhalen over de oorlog gaan meestal over soldaten. Over Britse bevrijders of lokale verzetsmensen, dappere krijgers die hun leven in de waagschaal leggen in een heldhaftige strijd tegen het grootste onrecht uit de westerse geschiedenis. Zo niet Mijn Beste Vriendin Anne Frank. Dit keer richt de schijnwerper zich op het leven van het slachtoffer, Hannah, iemand die tegen wil en dank betrokken is geraakt bij deze strijd en dit onrecht. Ze probeert vooral een zo normaal mogelijk leven van een pubermeisje te leiden. Toevallig is ze ook nog eens de hartsvriendin van wat later het bekendste holocaustslachtoffer ter wereld blijkt te worden.
Anne Frank was toch vooral een doorsnee Amsterdams tienermeisje. Het is makkelijk dit te vergeten door de wereldwijde bekendheid van haar dagboek en van de rij bij het aan haar leven gewijde museum. Een doorsnee meisje dat zich vooral bezighield met jongens, buitenspelen, roddels binnen de vriendinnenclub en stiekem vieze liedjes zingen op school. Om dit te illustreren wordt het verhaal nu eens niet verteld vanuit Anne zelf, maar vanuit Hannah, wier leven vrijwel gelijk was aan dat van Anne. Alleen op enkele cruciale punten bepaalde het lot anders. Het verhaal van de één, van de ongelukkige, bleek voor de eeuwigheid. Het verhaal van de meer gelukkige werd voor altijd verbonden aan het verhaal van haar in de oorlog achtergebleven vriendin.
Nog weer een film over Anne Frank zou weinig toevoegen aan het al vaak vertelde en hopelijk nog vaak opnieuw vertelde verhaal. Door de invalshoek van een hartsvriendin te kiezen, kan het verhaal van een Joodse tienermeisje opnieuw verteld worden, met een verse blik maar zonder de authentieke kenmerken van het verhaal uit het oog te verliezen. Ook Hannah was immers Joods en Amsterdams en ook Hannah werd omstreeks dezelfde tijd naar een kamp in Bergen-Belsen afgevoerd.
Deze twee levens van Hannah, voor en na haar deportatie, worden vanaf het begin van de film door elkaar gesneden. Het zorgt voor een knappe cinematografische basis. Kleine parallellen tussen het leven in Amsterdam en dat in een kamp worden handig ingezet als brug over een diepe, brede kloof die de twee werkelijkheden verder van elkaar scheidt. De tienerruzietjes met Anne lijken ineens belachelijk onbelangrijk, terwijl ze in Amsterdam het einde van de wereld waren.
De realiteit van een tiener zo ondubbelzinnig neerzetten naast de realiteit van de Tweede Wereldoorlog is een overduidelijke handreiking naar een nieuwe generatie. Een generatie van wie ook grootouders de oorlog niet meer zelf hebben meegemaakt en voor wie de gruwelen steeds abstracter en onbekender worden. Verbaas je als bioscoopbezoeker dan ook vooral niet aan een zaal vol gefluister op momenten dat bekendheid met de historische of joods-culturele context door de film als vanzelfsprekend wordt beschouwd. Deze verbinding tussen nu en 1943 levert ijzersterke confrontaties op met hoe afgestompt je zelf kunt zijn voor de overbekende verschrikkingen van dit verhaal.
Toch blijkt het ook voor regisseur Ben Sombogaart lastig om van de gebaande paden af een nieuwe eeuw in te stappen. Het compleet onnodig in beeld gebrachte geweld uit de openingsscènes zet de toon voor een vaak te weinig subtiele verteltoon van de zeventiger. Zo zijn alle Duitsers altijd en overal ontegenzeggelijk slecht, uiteraard antisemitisch, maar meestal ook uitgesproken sadistisch of simpelweg seksistisch. Een term als razzia wordt als bekend verondersteld en naar het Dagboek en Achterhuis wordt opzichtig maar zonder uitleg geknipoogd. De drempel wordt daardoor voor een steeds groter wordend deel van het publiek onnodig moeilijk te nemen.
Juist voor dit deel van het publiek had Mijn Beste Vriendin Anne Frank een mooi nieuw hoofdstuk kunnen zijn voor wat het Dagboek van Anne Frank vanaf het allereerste begin was. Een onmiskenbaar testament van het zo gewone leven van een gewoon meisje in ongewone tijden. Het beeld van het gewone meisje kan nog steeds, inmiddels diep in de eenentwintigste eeuw, aansprekend worden weergegeven. Alleen zal de drempel naar het begrijpen van haar ongewone leven steeds vaker een flinke blijken, helemaal met de onvermijdelijke groei van de groep voor wie dit verhaal niet langer onderdeel is van een tastbare werkelijkheid.
Lees ook ons interview met cast en crew van Mijn Beste Vriendin Anne Frank.
