Burden
Recensie

Burden (2018)

Een KKK-lid krijgt een relatie met een vrouw die niet bepaald dol is op witte puntmutsen. Maar kun je die club ooit echt verlaten?

in Recensies
Leestijd: 4 min 59 sec
Regie: Andrew Heckler | Scenario: Andrew Heckler | Cast: Garrett Hedlund (Mike Burden), Andrea Riseborough (Judy), Forest Whitaker (Reverend Kennedy), Tom Wilkinson (Tom Griffin), Usher Raymond (Clarence Brooks) e.a.| Speelduur: 117 minuten | Jaar: 2018

Burden introduceert in zijn openingsfase een groep witte mannen van lage economische status uit South Carolina die je neerbuigend 'rednecks' zou kunnen noemen. Maar afgaand op deze openingsscènes is het nergens voor nodig zo'n beledigende term te gebruiken. Hoofdpersoon Mike Burden lijkt bijvoorbeeld best een geschikte kerel. Wanneer hij voor zijn werk bij alleenstaande moeder Judy spullen in beslag komt nemen vanwege de schulden waar haar ex-man haar mee heeft opgezadeld, weet Mike te regelen dat ze de televisie mag houden, zodat haar jonge zoontje zijn geliefde NASCAR-races kan blijven kijken. En in een oud leegstaand bioscooppand gaan Mike en zijn vrienden opgewekt aan de slag om er iets nieuws mee te doen. Harde werkers, zout der aarde; niets om op neer te kijken. En dan wordt ineens onthuld wat ze er hebben gevestigd: het Redneck-KKK-museum...

Want ja, klaarblijkelijk hebben deze mannen er geen enkele moeite mee zichzelf 'rednecks' te noemen. En de nieuwe functie van het pand impliceert dat ze ook niet terugdeinzen voor minstens zo beledigende termen voor mensen met een andere etniciteit. Hun interesse voor de Ku Klux Klan gaat overigens verder dan een hobby, want in de nachtelijke uren staan ze vol overtuiging onder witte kappen kruisen te verbranden. De lokale zwarte gemeenschap laat deze provocatie niet over zijn kant gaan en begint onder leiding van de activistische dominee Kennedy met vreedzaam doch luidruchtig protest. De uitbaters van het museum reageren daarop met wat lijkt op zuidelijke vriendelijkheid, maar wanneer de situatie lijkt te escaleren, wordt Mike direct met een geladen geweer op het dak van het museum gepositioneerd mocht de gelegenheid zich voordoen in het tumult de zwarte dominee neer te schieten.

Ondanks zijn betrokkenheid bij dit hatelijke clubje zorgt Mikes goede inborst zorgt ervoor dat hij een relatie krijgt met de eerdergenoemde Judy, voor wiens zoon hij een opvallend geschikte vader blijkt te zijn. Dat betekent echter niet dat Judy uit liefde een oogje toeknijpt bij Mikes racistische nevenactiviteiten. Wanneer diens surrogaatvader en lokale Klanleider een etentje denkt op te leuken met een racistische grap, verlaat zij direct de tafel. Het is tekenend voor haar karakter: geen opgeheven vinger, maar evenmin geduld voor andermans onzin. Judy is uit dezelfde klei getrokken als Mike en zijn vrienden, maar zij waant zich absoluut niet beter dan haar zwarte medemens en durft daar openlijk voor uit te komen. Dat zou in principe niet bewonderenswaardig hoeven zijn, maar waarschijnlijk zouden maar weinigen het deze berooide alleenstaande moeder in het rurale South Carolina anno 1996 kwalijk nemen als ze Mikes gedachtegoed voor lief zou nemen.

Judy fungeert dan ook als sleutelfiguur van Burden, die bij Mike een ontwikkeling in gang zet. Het is knap hoe dit wordt klaargespeeld door dicht bij de gebeurtenissen te blijven die de film inspireerden, in plaats van terug te vallen op gemakzuchtige scenariotrucjes. Zo was het uiterst eenvoudig geweest van Judy een zwarte vrouw te maken of haar een half-zwart kind te geven. In plaats daarvan behoort zij tot dezelfde 'white trash' (haar woorden, niet de mijne) als waar de KKK voor zegt op te komen. Haar aversie tegen het gedachtegoed van Mikes gezelschap komt aldus niet voort uit een persoonlijke agenda; ze is gewoon een goed mens. En ondanks haar tegenslagen kiest ze niet voor de weg van de minste weerstand, maar stelt ze Mike voor de keuze: uit de Klan of uit mijn huis. Gelukkig maakt hij de juiste keuze.

Daarmee lijkt Burden al halverwege zijn happy end te hebben bereikt, maar de film gaat vervolgens nog een tijdje door. Want de juiste keuze blijkt een hoge prijs te hebben. Als vergelding voor zijn 'verraad' haalt de Klan het leven van Mike en Judy zodanig overhoop dat ze binnen de kortste keren werk- en dakloos zijn. Ze krijgen echter hulp komt uit onverwachte hoek: de eerdergenoemde zwarte dominee Kennedy. Die krijgt daarmee de kans zijn veelvuldig gepredikte vergevingsgezindheid in de praktijk te brengen, maar het in huis halen van een voormalig Klan-lid met de nodige wandaden op zijn kerfstok, levert hem in de zwarte gemeenschap absoluut geen begrip op. Wederom blijkt het maken van de juiste keuze een leven niet per se makkelijker te maken. Mikes achternaam Burden ('last') blijkt ineens uiterst toepasselijk op Kennedy's situatie.

Met dit debuut als schrijver en regisseur maakt voormalige bijrolacteur Andrew Heckler een opvallend goede eerste indruk. Een curieus waargebeurd verhaal als dit lijkt weliswaar moeilijk te verpesten, totdat je beseft dat vele filmmakers die hem voorgingen in het lastig te behandelen onderwerp van geïnstitutionaliseerd (of eigenlijk vooral ingeburgerd) racisme dat deden met de tact van een sloophamer. Heckler hanteert op momenten weliswaar iets te grove penseelstreken, maar over de gehele linie pakt Burden uit als een aangenaam enerverende film, met voldoende verrassingen om de aandacht vast te kunnen houden. Jammer genoeg wordt geëindigd met een nogal onhandig erin gegooide activistische oproep, maar liever dat dergelijke uitglijders opduiken in de slottekst dan midden in de film.

Verdere tekortkomingen worden knap opgevangen door de sterke cast. Terwijl Forrest Whitaker en Tom Wilkinson als respectievelijk dominee en Klanleider precies bieden wat je van deze gelouterde veteranen mag verwachten, zijn het Garrett Hedlund en Andrea Riseborough als het centraal staande koppel die de meeste indruk maken. Hedlund heeft in zijn alweer anderhalf decennium durende Hollywoodcarrière weliswaar in de nodige grote films gespeeld, maar een echte doorbraak is vooralsnog uitgebleven. Met meer doorleefde rollen als deze zou die misschien alsnog kunnen komen. Maar Riseborough blijkt de absolute ster. Een klassiek geschoolde Britse actrice die een zuidelijke vrouw van lage komaf speelt pakt zelden goed uit, maar Riseborough bewijst maar weer eens volledig in een rol te kunnen verdwijnen. In tegenstelling tot Hedlund is het feit dat haar naam bij het grote publiek nog nauwelijks bekendheid geniet, waarschijnlijk vooral een teken van haar enorme veelzijdigheid.