Ned Kelly is een volksheld in Australië, een soort Australische Robin Hood of Jesse James. Een crimineel die door de tijd heen een symbool werd voor verzet tegen autoriteiten en de (vermeende) onafhankelijke geest van de inwoners van het land. Dat betekent natuurlijk ook dat hij vaak in films voorbij is gekomen. De eerste lange speelfilm ooit ging over hem en zijn bende, The Story of the Kelly Gang uit 1906, en later hebben onder andere Mick Jagger en Heath Ledger hem vertolkt. Deze filmversies hebben allicht weinig meer te maken met de echte Ned Kelly. Gaat de nieuwe speelfilm The True History of the Kelly Gang daar verandering in brengen?
Ondanks de verwachting die de titel schept, begint de film juist met de tekst dat niets wat volgt per se waar is. The True History of the Kelly Gang is namelijk niet zozeer gebaseerd op de werkelijke geschiedenis van Ned Kelly en de zijnen, maar op het gelijknamige fictieboek van Peter Carey. De schrijver gebruikte de werkelijkheid wel als uitgangspunt, maar verzon ook personages, relaties en organisaties. De film van Justin Kurzel volgt het boek daarin getrouw.
Zo zijn de zogenaamde 'Sons of Sieve' volledig een verzinsel van Carey, waarmee hij Kelly meer verbindt aan zijn Ierse wortels. Deze zonen zouden namelijk een geheime verzetsorganisatie zijn, die al in Ierland gewelddadig verzet hadden geboden tegen de Engelsen. Door zichzelf ook 'Sons of Sieve' te noemen, legitimeert de Kellybende voor zichzelf hun geweld tegen de Britse politiemacht in Australië als een Ierse verzetsdaad tegen honderden jaren aan onderdrukking. Daarmee vergroten eerst Carey en nu Kurzel de mythevorming rondom de 'held' Kelly nog verder uit.
Kurzel plaatst tegelijk wel kanttekeningen bij deze heldenverering, door in de tweede helft van zijn film de motivatie van Ned Kelly voor zijn criminele acties vrij diffuus te maken. Aan de ene kant zijn er de politiemannen die hun machtspositie uitbuiten om hun seksuele lusten en machtswellust te bevredigen op een arme bevolking die daar niks tegen kan doen. Aan de andere kant lijkt Kelly zich erg ambivalent over zijn verzet te voelen, alsof hij ergens wel weet dat ook hij niet goed bezig is. Hij beseft dat zijn gedrag en zijn positie binnen de familie en de uiteindelijke bende voortkomen uit bepaalde verwachtingen over mannelijkheid en machismo, waar hij zichzelf helemaal niet in ziet.
Kelly wordt van jongs af aan door zijn moeder en anderen in een bepaald mannelijk keurslijf geduwd. Op zijn twaalfde moet hij na het overlijden van zijn vader al de 'man des huizes' zijn. Daarom stuurt zijn moeder hem mee met de gewapende overvaller Harry Power (een mooie, zwaarbebaarde bijrol van Russell Crowe), om te leren hoe een man te worden. Als de jongen dan weigert een ongewapende man te executeren, gaat het mis en maakt hij zowel de crimineel als de politie tot zijn vijand.
Zijn worsteling wat het betekent om een man te zijn en Ned Kelly's weigering om zich in het bestaande, zeer nauw gedefinieerde keurslijf te laten passen, zitten hem zijn hele leven dwars. Soms probeert hij zich te spiegelen aan andere mannen, maar meestal komt hij er dan snel achter dat zij ook maar een pose aannemen om hun mannelijkheid aan op te hangen. Als hij uiteindelijk voor zijn eigen versie van zichzelf kiest, is dat idee van hemzelf eentje vol tegenstellingen tussen wat hijzelf wil, wat anderen van hem willen en wat hij denkt dat anderen van hem denken. Het maakt zijn verhaal thematisch fascinerend en de film rondom hem een boeiende toevoeging aan het westerngenre, maar hemzelf als personage soms erg frustrerend. Op momenten dat hij niet alleen voor zichzelf maar ook voor de voortgang van het verhaal moet beslissen, blijft de film narratief hangen door zijn twijfel en gebrek aan motivatie.
Kurzel geeft deze verwarring en tegenstrijdigheid weer met een altijd prachtige, steeds wilder wordende visuele stijl, culminerend in een finale shoot-out die deels in negatief is gefilmd. Daarmee sluit zijn nieuwste film aan op eerder werk als Macbeth, ook al een film met een zeer expressieve stijl over een man die nare, gewelddadige dingen doet omdat dit van hem wordt verwacht in zijn rol als man (in zijn eigen, specifieke historische context uiteraard). In zijn handen wordt de mythe van Ned Kelly als Australisch symbool van mannelijke onverzettelijkheid ontkracht, zonder te beweren dat deze invulling de ware is.
