Een dodelijke ziekte kan een lange lijdensweg betekenen. Als dokters geen hoop meer hebben, ligt er niet alleen een periode van fysieke pijn en ongemak in het vooruitzicht. Er is ook geen hoop meer dat je er beter uit zult komen. Is het daarom wel goed om te weten dat je doodgaat? Filmmaakster Lulu Wang werd geconfronteerd met deze vraag, toen haar eigen oma dodelijk ziek bleek te zijn, maar haar familie dat voor haar geheim hield. Een aantal jaar later maakte ze The Farewell, een ontroerend drama over dit dilemma en de botsing tussen Chinese en Amerikaanse culturele waardes.
Mocht dit verhaal je bekend voorkomen, dan zou het goed kunnen dat je luistert naar de podcast This American Life, want in het voorjaar van 2016 was Wang daar te gast om haar ervaringen te delen. Wang werd geboren in China, maar groeide op de Verenigde Staten. Toen ze van haar ouders hoorde dat haar geliefde oude oma een dodelijke ziekte had, nam ze aan dat de hele familie zou samenkomen in China om afscheid te nemen. Dat gebeurde ook, maar niet op een manier die ze verwachtte: oma wist namelijk niet dat ze stervende was, de dokter had dat niet aan haar maar aan haar jongere zus verteld en de hele familie hield dit geheim. Daarom wordt er een nephuwelijk tussen een neef en zijn vriendin georganiseerd, zodat de hele familie bijeen kan komen zonder dat oma argwaan krijgt.
Komiek en rapper Awkafina, die vorig jaar doorbrak met haar hilarische bijrollen in Crazy Rich Asians en Ocean's 8, speelt Billi Wang, die met hetzelfde dilemma wordt geconfronteerd. Deze fictieve versie van Lulu Wang is een dertigjarige schrijfster in New York wier carrière nog niet echt wil slagen. De rol geeft Awkwafina de kans om te laten zien dat ze naast komisch talent ook over uitstekend dramatisch talent beschikt. Haar ouders willen eerst niet eens dat Billi meekomt naar China, in de provinciestad Changchun om precies te zijn. Ze zou met haar westerse ideeën en gedrag alleen maar storend zijn en mogelijk het geheim prijsgeven aan oma Nai Nai.
Billi laat zich echter niet tegenhouden en doet in Changchun haar best om de schone schijn op te houden (niet heel goed, waardoor haar oma denkt dat ze liefdesverdriet heeft), terwijl ze met andere familieleden ruzie maakt om hen te overtuigen dat ze de matriarch toch moeten vertellen dat ze stervende is. Gaandeweg weet ze steeds minder goed wat ze zelf wil doen. Ze zou graag afscheid willen kunnen nemen van haar oma en haar ook die kans te geven, maar wil haar ook niet ongelukkig maken of tegen de familie in te gaan.
Meestal voelde Wang zich een immigrant in de Verenigde Staten, maar eenmaal terug in haar geboortestad in het noorden van China merkt ze dat dat ook niet meer haar thuis is. Ze is de taal niet meer geheel machtig, en het China en het Changchun dat ze kende van herinneringen en foto's bestaat niet meer. De wijk waar haar familie vroeger woonde en waar haar oma en vader geboren zijn, is met de grond gelijk gemaakt om plaats te maken voor wolkenkrabbers, oftewel de vooruitgang.
Naast de centrale vraag of Billi wel of niet haar oma de waarheid zal vertellen, verwerkt Wang ook andere culturele dilemma's en verschillen in haar film, via discussies over economische en cultuurverschillen tussen de familieleden. In het Westen staat individueel geluk centraal, in China is de familie belangrijker. Maar in tegenstelling tot wat westerlingen allicht zouden verwachten, beweren een paar Chinese ooms en tantes van Billi ook dat het makkelijker en beter geld verdienen is in China, en dat haar ouders de verkeerde keuze hebben gemaakt om in het Westen hun geluk te zoeken. Desalniettemin sturen ze hun kinderen wel naar dure universiteiten in datzelfde Westen.
Deze discussies zijn interessant, maar niet echt elegant. Wang trekt geen conclusies en probeert vooral de verschillende standpunten en ideeën ruimte te geven. Soms hadden deze wel wat dieper uitgewerkt mogen worden. Toch geven ze extra context aan het drama rondom de relatie tussen Billi en Nai Nai, dat het hart van de film vormt en te midden van de kwesties over culturele identiteit en oost-westverschillen voor een aantal ontroerende en grappige momenten zorgt. Ren overigens niet meteen de zaal uit als het doek op zwart gaat. Het begin van de aftiteling bevat een zeer aangename, hartverwarmende verrassing.
