Twintig jaar geleden las acteur-regisseur Ralph Fiennes de eerste zes hoofdstukken van een biografie die in de maak was over de Russische balletdanser Rudolf Nureyev. Sindsdien heeft het melancholieke levensverhaal van Nureyev hem naar eigen zeggen altijd aangegrepen. Nu, jaren later, is zijn eigen visuele versie een feit. Fiennes' film danst aangenaam mee met de buitengewoon getalenteerde Nureyev; The White Crow spint, draait, springt en landt met zijn zorgvuldig gepositioneerde balletschoenen weer evenwichtig op de dansvloer.
De film opent - na een simpele omschrijving van een witte kraai ('iemand die bijzonder is, anders dan anders') - met Ralph Fiennes zelf. Weinigen zijn gezegend met de gave meteen geloofwaardig te zijn op beeld zonder ook nog maar één woord te hebben gesproken. En eigenlijk zijn bijna alle acteurs uit The White Crow dit, zij zijn zonder twijfel met zorg geselecteerd door Fiennes en de zijnen. In hun mimiek schuilt de ware vertelkracht van dit verhaal. Spanning, twijfel en discipline zijn verenigd in al die bijzondere gezichten die als een wilde dans van kleur veranderen in een wereld waarin hoop en hopeloosheid in rap tempo afwisselen. Het grootste gedeelte van de film speelt zich af tijdens de Koude Oorlog. Spreken is dan niet altijd een optie. Misschien is de taal van het ballet daarom ook wel logischer. Althans, voor Nureyev in ieder geval wel.
Oleg Ivenko, die zonder enige acteerervaring de hoofdrol op zich neemt, beheerst als danser de taal van het ballet uitzonderlijk goed en geeft daarnaast het personage van Nureyev zijn gepassioneerde drift. Nureyev is een begrip. Niet alleen in de balletwereld en in Rusland, maar zeker ook daarbuiten. Nureyev stond midden in de wereld en liet zich voortbewegen door zijn ijzeren discipline en ambitieuze levensdoelen (het is misschien daarom ook niet toevallig dat hij in een rijdende treinwagon is geboren). Steeds was de getalenteerde balletdanser op weg, meestal naar de plek waar op het hoogste niveau gedanst kon worden, want hij wilde niets liever dan dat. En als zijn talent hem daar niet toe bracht, dan was het zijn vurige wil wel.
Een belangrijke rol ook voor Fiennes die Alexander Pushkin speelt. Als stijve, maar charmante balletleraar laat hij Nureyev toe tot zijn persoonlijke en professionele kring van mensen. Geen enkel detail ontsnapt aan zijn haviksoog ('borst naar voren, borst naar voren!'). Het was mede dankzij Pushkin dat Nureyev de kans kreeg om naar Parijs te gaan om daar met het Kirov-ballet te mogen dansen.
Parijs was de plek waar Nureyev zijn ijver en passie deelde met de mensen om zich heen. Het was ook de plek waar hij in zijn uppie naar het Louvre kon gaan om daar urenlang naar Le Radeau te staren. Bovenal was hij in Parijs los. In deze scènes (The White Crow verspringt nogal van tijd) vindt het mooiste spel tussen de rigide Sovjetmentaliteit en het sierlijke, gechoreografeerde Parijs plaats. Tussen de lichte pianoklanken en de zware, gefronste blikken van Nureyevs meerderen, tussen het mondaine Parijse bestaan en de oosterse beslotenheid en vooral tussen de warmte en de kou.
Dit conflict vat Fiennes treffender samen in beeld dan in dialoog. The White Crow experimenteert visueel ook meer wat dat aangaat (grove beeldkorrel, een beweeglijke camera). Fiennes geregisseerde ballet wenkt met zijn vurige dansscènes dan soms ook naar films als The Tales of Hofmann en de recente klassieker Black Swan. Dat vuur geeft het bijzondere verhaal een aangename duw voorwaarts en laat Nureyev dansen tot in het oneindige.
