Lo and Behold
Recensie

Lo and Behold (2016)

Werner Herzog bereikt het onmogelijke: een boeiende en samenhangende documentaire over het onafzienbare internet.

in Recensies
Leestijd: 3 min 1 sec
Regie: Werner Herzog | Cast: Elon Musk, Lawrence Krauss, Kevin Mitnick, Sebastian Thrun, Lucianne Walkowicz, e.a. | Speelduur: 98 minuten | Jaar: 2016

Wie beter dan Werner Herzog om het fenomeen van het internet in kaart te brengen? De man die naar eigen zeggen af en toe e-mailt,maar meer ook niet. De bijna volledig offline documentairemaker is social media geheel vreemd en is eerder digitaal naïef dan een zogenaamde ‘digital native’. Bovendien bespreekt hij normaliter onderwerpen die wat... menselijker zijn. Toch brengt juist zijn menselijke en internetvreemde blik een enorm voordeel; het is moeilijk om je bewust te worden van alle aspecten van een revolutie wanneer je er middenin zit. Herzog grijpt zijn kans om zijn unieke blik en vertelwijze los te laten op het onafzienbare internet. Hij bespreekt in tien hoofdstukken de geboorte, ontwikkeling en toekomst van het meest wijdverspreide netwerk ooit. Hij schetst zowel de prachtige als de angstaanjagende implicaties van deze vernuftige technologie. Uiteraard aangevuld met boeiende open vragen, een vleugje ironie en messcherpe humor.

Herzogs charisma en iconische manier van spreken doordringen meteen de bombastische introductie tot de geboorteplek van het internet. Helaas zitten veel van de prachtige oneliners al in de trailer, maar zijn licht spottende toon maakt het soms droge onderwerp uiterst verteerbaar. Het is stiekem een Herculeaanse taak om het internet uit te diepen in een enkele film – zeker in achtennegentig luttele minuten. Oorspronkelijk zou het een reeks vignetten worden, maar Herzog weet in de uiteindelijke speel film de tijd uiterst goed te benutten, door zeer gevarieerde aspecten te bespreken in duidelijk afgebakende hoofdstukken. Die scheiden niet alleen de veelzijdigheid van het internet om het overzichtelijk te houden, maar alle hoofdstukken samen geven een opvallend samenhangend en neutraal beeld van het internetfenomeen. Door de beperkte tijd stelt Herzog veelal kernachtige vragen aan de internetpioniers en denkers die de revue passeren en de film is daardoor doorspekt met mooie beknopte gesprekken en inzichtelijke quotes.

De beknoptheid van de vele hoofdstukken heeft als neveneffect dat nooit echt de dieptes van het internet verkend worden, maar er komen zelden besproken elementen langs die de hersenschors mooi prikkelen. Toch zal de gemiddelde internetverorberaar niet elke minuut nieuwe informatie of inzichten te horen krijgen. Het is een groot nadeel van een onderwerp dat op elke denkbare manier ons leven heeft doordrongen en daardoor vanzelfsprekend is geworden. Lo and Behold dompelt de kijker dus niet voortdurend onder in nieuwe werelden zoals andere documentaires van Herzog wel plachten te doen.

Lo and Behold lijkt op het eerste gezicht geen baanbrekende documentaire, maar is het in zekere zin wel. Dankzij de unieke blik van Werner Herzog en de verrassende samenhang voor zo’n groots onderwerp, brengt hij meer dan een simpele opsomming of vooringenomen analyse van het internet. De docu schetst het internet als een revolutie die de wereld veranderd heeft. Sterker nog, Herzog laat zien hoe uiterst kwetsbaar en afhankelijk onze manier van leven is geworden. Hoe de moderne samenleving onmogelijk is zonder internet en hoe alles zou ineenstorten als we plots een stap terug zouden nemen. Vooral in de finale stelt Herzog priemende vragen over het internet. Hij heeft er vast en zeker een sterke mening over, maar hij blijft uiterst beschouwend en houdt de antwoorden voor zich, net als de meeste dromerige denkers die hij uitdaagt. Lo and Behold is misschien niet de meest wereldschokkende of ongebruikelijke documentaire in het repertoire van de Duitse cineast, maar mocht er ooit twijfel zijn of het internet in het rijtje mag staan van de meest belangrijke ontwikkelingen van onze geschiedenis: Lo and Behold brengt zelfs in zijn neutraliteit een bijzonder sterk argument dat het internet de mensheid verandert.