Schrijver-producent Bernd Eichinger maakte een paar jaar geleden Der Untergang. Een intense kijkervaring, ongetwijfeld, maar een leerzame? Eichinger is niet geïnteresseerd in historische of psychologische inzichten. Voor hem is geschiedenis slechts een reeks gebeurtenissen, het waarom daarachter doet er volgens hem na afloop niet meer toe. Met deze filosofie heeft hij samen met regisseur Uli Edel (Christiane F.) nu Der Baader Meinhof Komplex gemaakt, naar het standaardwerk van journalist Stefan Aust. Het verhaal van de RAF (Rote Armee Fraktion) van oorsprong tot ondergang komt in een sneltreinvaart gedurende twee en een half uur voorbij, zonder reflectie of psychologische diepgang.
Wordt de kijker zonder begeleiding in het diepe geworpen en aan zijn lot overgelaten of krijgt hij juist de ruimte om zelf te oordelen? Door zelf elke vorm van oordeel of uitleg uit de weg te gaan, lijkt het misschien alsof Edel en Eichinger het publiek zelf willen laten nadenken over de gewelddaden van Andreas Baader, Gudrun Ensslin en Ulrike Meinhof. Zelf geeft Eichinger maar één einddoel op: een film als een wilde rivier die de kijker omvat en fascineert en meevoert naar een overdonderende waterval, waarvan de toeschouwer weet dat deze komt in de vorm van een gewelddadige finale. Voor beschouwing is in deze opeenvolging van maalstromen geen tijd.
De onpartijdigheid die de makers pretenderen komt ondertussen niet helemaal uit de verf. Baader en Ensslin zijn toch een soort van rocksterren: jong, sexy, idealistisch en zeer actief, terwijl hun slachtoffers vooral grijze, kleurloze vertegenwoordigers van de gevestigde orde zijn. De woede van de generatie van de jonge revolutionairen is in het begin nog wel te begrijpen. De film opent met ongeoorloofd politiegeweld tegen studenten, resulterend in de dood van één van hen. Linkse student Rudi Dutschke wordt door een rechts-extremist vermoord. In het licht van zulke gebeurtenissen wordt enige aandacht besteed aan de persoonlijke ontwikkeling van Ulrike Meinhof, journalist en gematigd intellectueel, en hoe zij er toe komt om samen met Ensslin Baader uit de gevangenis te bevrijden en de RAF op te richten.
Zij is later ook de enige met twijfels over de bankovervallen en andere radicale geweldplegingen in de naam van de goede zaak, maar die raken ondergesneeuwd door de enorme sneltreinvaart waarmee de makers door tien jaar RAF heen denderen. De redenering achter het geweld verdwijnt op enkele kreten van Ensslin na bijna geheel, en het eenzijdige perspectief vanuit de RAF-kopstukken geeft verder niet echt een tijdsbeeld van waaruit hun daden eventueel verklaard kunnen worden, ondanks het feit dat het uiterlijk van het tijdperk tot in de puntjes is verzorgd. De automatische sympathie die het eenzijdig kiezen voor hun oogpunt kan creëren wordt tenietgedaan door de psychologische oppervlakkigheid, waardoor de makers in zekere zin toch een beetje hun onpartijdigheid bewaren.
De stroomversnelling van gebeurtenissen, aanslagen en gijzelingen zorgt wel voor een enerverende en onthutsende actiethriller, zeker voor degenen die niet bekend zijn met de lotgevallen van de RAF. Net als Der Untergang is Der Baader Meinhof Komplex emotioneel uitputtend en aangrijpend. Voor inzicht in de beweegredenen van de radicale RAF-leden moet je elders zijn, maar voor een stijlvol gefilmd, spannend en haastig verhaal vol geweld met een beetje seks en rock-n-roll zit je goed.
