Het filmfestival van Cannes heeft een reputatie als het gaat om het aanwijzen van de Palm dOr winnaars. Trage, complexe karakterstudies krijgen er de voorkeur boven het snel gemonteerde massavoer. Als je het nog cynischer wilt stellen zou je zelfs kunnen beweren dat de prestigieuze prijzen vooral toebedeeld worden aan de meest publieksonvriendelijke films van dat moment. Een Shrek of een Sin City zul je er niet snel mee zien weglopen. Cannes is ook het enige festival dat op een of andere wijze met zulke pretenties makkelijk wegkomt; misschien omdat daar een parade aan zelfverheerlijkende Hollywoodsterren tegenover staat. Uit het rijtje meest onbegrijpelijke Palm-winnaars van de afgelopen tien jaar staat Maggie Cheung voor haar rol in de draak Clean met stip op nummer een. Voorzitter Quentin Tarantino vond haar vorig jaar toch echt de beste actrice, of zou dat stiekem te maken hebben met zijn liefde voor de Chinese knokfilms waar Cheung regelmatig in opdook? Waarom werd daar niet over gerept, in plaats van de keuze voor Fahrenheit 9/11 als beste film? Tja, op Cannes kom je daar mee weg.
De drugs die de heroïneverslaafde Emily Wang in de eerste scène uit Clean voor haar vriendje koopt blijkt al snel tot de grote ommekeer in haar leven te leiden. De fatale dosis brengt haar in een benarde situatie, die haar dwingt afstand te doen van haar ruige leventje. De dood van popidool Lee Hauser zorgt dat de toch altijd al scheve ogen uit haar directe omgeving nog vijandiger worden dan ze al waren. Vrienden die Hauser zagen als een groot muzikant beschouwen Wang als de grote boosdoener. De film wil vooral laten zien hoe ze na een korte gevangenisstraf de lange weg volgt naar zelfrespect. Verguisd door iedereen uit haar vorige leven besluit ze in Frankijk weer een enigszins fatsoenlijk bestaan op te bouwen. Het gevecht om de voogdijschap van haar zoontje Jay speelt daarbij een belangrijke rol. Hij woonde tijdens haar celstraf bij Wangs schoonouders, die nu onder ogen zien dat contact met de inmiddels afgekickte Emily in het belang van hun kleinkind noodzakelijk is. Nick Nolte valt als schoonvader Albrecht Hauser daarbij vooral op, omdat hij in tegenstelling tot zijn vorige rollen inziet dat hij niet elke zin brullend hoeft voor te dragen.
Alle misère komt in de slotscène samen in een door Wang zelfgeschreven liedje waaruit we mogen opmaken dat het allemaal wel weer goed komt. Het is een moment waarin ook duidelijk wordt hoe lachwekkend naïef regisseur Olivier Assayas te werk is gegaan. Dacht hij daadwerkelijk dat het publiek tegen die tijd enig gevoel voor zijn hoofdpersonage zou hebben ontwikkeld? Ellenlange shots van een zichzelf tegengekomen Emily, dwalend door de grote stad of als serveerster in een Chinees restaurant bieden daar ruimschoots onvoldoende ruggengraat voor. Sterker nog: de ex-heroïneverslaafde wil maar geen greintje sympathieker worden. Tijdens een stevige huilpartij ergens halverwege de film komen we dan ook tot een pijnlijke conclusie: we voelen geen medelijden. Als een film dusdanig leunt op een personage moet de acteerprestatie wel van een hoog niveau zijn en Cheung worstelt zichtbaar met ieder stukje tekst uit het script. Het is misschien akelig speculatief, maar het lijkt wel alsof haar, naar verluidt, moeizame relatie toentertijd met Assayas (kort daarna gingen de twee uit elkaar) geloofwaardig spel in de weg stond. De door Cheung uitgesproken dialogen lijken niet tot haar door te dringen.
Regisseur Assayas, die enkele pareltjes op zijn cv heeft staan, liet onlangs in een interview weten dat hij het zat is te behoren tot wat hij noemt het wereldje van de traditionele artfilm. Als Clean het resultaat is van deze omwenteling dan kunnen we alleen maar hopen dat hij zich stevig bedenkt.
