The Island (de film, niet het eiland) is de ultieme bestemming voor degenen die Minority Report te ingewikkeld vonden, Code 46 te afstandelijk of The Village te verrassend. The Island (het eiland, niet de film) is de ultieme bestemming voor Lincoln-6-Echo, Jordan-2-Delta en de paar honderd anderen die zijn ontsnapt aan een pandemie en zijn ondergebracht in een smetvrije, ondergrondse faciliteit. Het leven daar wordt strak gecontroleerd: camera's, sensoren, digitale polsbandjes en gewapende toezichthouders houden iedereen in de gaten. Toiletten testen de urine en wie te vet eet, wordt automatisch gerantsoeneerd. Desondanks gedraagt men zich voorbeeldig, want iedereen hoopt op een vertrek naar Het Eiland, de laatste vrijstaat, de laatste zuivere plek op aarde. Via een loterij wordt men daarvoor uitgekozen, maar het lijkt alsof de besten voorrang krijgen. Die gedachte houdt iedereen in toom. Iedereen? Nee. Lincoln-6-Echo is anders dan de rest. Hij heeft nachtmerries, ziet beelden die hij niet kan plaatsen en begint zich dingen af te vragen. Waarom draagt iedereen dezelfde witte outfits? Waarom wordt intiem contact afgekeurd? Waarom is er niet méér?
Dezelfde vraag zouden we aan regisseur Michael Bay (Armageddon, Bad Boys, Pearl Harbor) kunnen stellen. Waarom is er niet méér? Zijn producties bieden veel, maar nooit méér. Veel actie, veel snelheid, maar altijd recht en simpel. Waarom een sleutel gebruiken als je de deur uit zijn voegen kan trappen? Het siert Michael Bay dat hij nooit doekjes windt om zijn gebrek aan pretenties. Hij doet geen enkele moeite meer om zich te verdedigen tegen al die meesmuilende recensenten die in alles een Space Odyssey willen zien. Toch komt Michael Bay dit keer met méér dan alleen maar buitenkant. Bay denkt nog steeds groot, maar de angst dat het publiek afhaakt zodra er niet iets met veel vaart en bombarie door het beeld vliegt, is voor een groot deel overwonnen. De eerste helft van de film - waarin zowaar niks stuk gaat - is veelbelovend. Steriel, beklemmend en paranoïde zijn nieuwe begrippen in het vocabulaire van Michael Bay. Hij schroomt zelfs niet om een aantal utopistische en eugenetische vraagstukken op te werpen. 1984, Brave New World en in één adem door naar The Island: kan het nog gekker? Misschien, want aan de oppervlakte is ook een vergelijking met A.I. of THX1138 op zijn plaats. Net als zijn voorgangers biedt de film een fraai vormgegeven toekomstvisie waarin de grens tussen mens en product is vervaagd.
Lincoln-6-Echo is zo'n product. De hamvraag is echter: wat voor product en wat is men met hem van plan? Met een beetje puzzelen is dit wel af te leiden uit de trailer, maar gelukkig steunt de film niet alleen op die ontknoping. Die laat zich halverwege al wel raden, wanneer Michael Bay zijn geduld inmiddels heeft verloren en de subtiliteit laat varen. Hij gooit de remmen los nadat McGregor en Johansson (dat klinkt beter dan die codenamen) uit het ondergrondse universum zijn ontsnapt. Met een krankzinnige achtervolging die meer schade aanricht dan een tsunami, verspeelt Bay in een paar minuten bijna al zijn opgebouwde krediet, maar zelfs over die onwaarschijnlijke actiesequentie is nog iets positiefs te zeggen. Werden in Bad Boys 2 nog heel smakeloos lijken op de snelweg gegooid, in The Island zijn het kolossale treinwielen, die verwoestender zijn en spectaculairdere plaatjes opleveren. Bay is nog geen fijnproever, maar hij leert van zijn fouten en zijn stijl blijft aantrekkelijk. Een camera die voortdurend beweegt maar zorgvuldig registreert, acteurs in heldhaftige close-ups, een vlotte afwikkeling van het plot, kleuren die je ogen op tilt doen slaan en godzijdank geen duiven zoals bij John Woo. In de tweede helft van de film is geen tijd voor gedrentel.
Ewan McGregor en Scarlett Johansson vormen een fraai koppel, maar vrouwvriendelijkheid is op dit moment nog een stap te ver voor Michael Bay. Hij weet Johansson weliswaar zeldzaam mooi in beeld te brengen (bijvoorbeeld in de dromerige openingsscène), maar ze is passief in haar hele doen en laten. Ze speelt het blondje dat achter de held aanhobbelt. Haar enige functie binnen het verhaal is dat ze de kunstmatig onderdrukte seksuele driften van McGregor mag aanjagen. Een ondankbare taak voor deze talentvolle actrice. McGregor mag zich daarentegen verkneukelen tijdens een verbijsterende confrontatie met zichzelf. In een aantal hilarische scènes speelt hij zichzelf volledig van het doek; opnieuw een blijk van zijn veelzijdigheid.
The Island is de 'guilty pleasure' die we deze zomer eigenlijk nog nodig hadden. Batman Begins en War of the Worlds waren nogal duister en serieus, Charlie and the Chocolate Factory was sprookjesachtig maar erg braaf, en aan Mr. & Mrs. Smith wil ik geen woorden meer vuil maken. We misten nog wat bravoure, wat visuele überkitsch. The Island laat die wens in vervulling gaan. Het is een branieschoppende film waarin een redelijk doordacht sciencefictionverhaal de basis, maar niet het excuus vormt voor over de top actie en mooifilmerij. En je krijgt nog twee voor de prijs van één ook. Een claustrofobisch sciencefictiondrama en een klopjachtfilm waarin alle stoppen doorslaan.
