Eerder dit jaar was regisseur Johnny To de Filmmaker in Focus op het Internationale Film Festival Rotterdam, wat betekende dat er op het festival zon vijftien films van deze genrefilmmaker draaiden, waaronder enkele martial-artsfilms, komedies, politiefilms en vooral een flink aantal misdaadfilms. Dat was mooi, want deze cineast uit Hongkong is in het Westen om onduidelijke redenen nog altijd vrij onbekend gebleven en verdient veel meer erkenning. To kan zich makkelijk meten met landgenoten als John Woo, Ringo Lam en Tsui Hark in hun hoogtijdagen. Sterker nog, met een heerlijke film als Exiled is hij hen eigenlijk voorbijgestreefd.
Distributeur A-Film was na afloop van het festival in Rotterdam in eerste instantie van plan om Johnny Tos laatste film direct op dvd uit te brengen, maar heeft er gelukkig voor gekozen om Exiled toch in de bios te vertonen. Toen ik de film destijds op het festival zag, waardeerde ik hem met de maximale vijf sterren, noemde hem een walhalla voor elke liefhebber van misdaad- en/of actiefilms en zei dat de film stilistisch superieur was aan bijna alle actiefilms van de afgelopen vijftien jaar. Hoewel ik in de roes van het festival misschien iets té positief en enthousiast was, kraamde ik absoluut geen onzin uit.
Het verhaal is misschien niet enorm diepgaand, het gaat wel degelijk ergens over. Vier mannen arriveren in 1999 op het Portugese eiland Macau, dat op het punt staat Chinees grondgebied te worden. Twee van hen komen daar om hun jeugdvriend Wo te beschermen, de andere twee om hem in opdracht van Boss Fay te vermoorden. Na een korte doch krachtige spanningsopbouw volgt een shoot-out tussen Wo, huurmoordenaar Blaze (een ijzersterke rol van de altijd betrouwbare Anthony Wong) en beschermeling Tai (niet minder sterk vertolkt door de eveneens betrouwbare Francis Ng).
Deze schietscène eindigt op een allesbehalve voorspelbare manier. Nadat iedereen een gelijk aantal kogels heeft afgevuurd en nog overeind staat, besluiten de jeugdvrienden om er eens over te praten met een kop soep in de hand. Dit is een uitstekend voorbeeld van hoe Johnny To in enkele scènes heel fijn emotie, actie en humor combineert in de fantastische opening van deze film. Uiteindelijk wordt besloten dat ze eerst met zijn vijven in één klap genoeg geld gaan verdienen om Wos familie te kunnen onderhouden, mocht hij komen te overlijden na de confrontatie tussen hem en Blaze die daarop zal volgen. Ondertussen wil de Hongkongse gangster Boss Fay zijn territorium uitbreiden naar Macau, wat de locale Boss Keung niet ziet zitten.
Een prijs op het hoofd van Boss Keung en een goudtransport zijn twee manieren voor de vijf helden om snel veel geld te verdienen, maar niets gaat zoals het gepland is. Terwijl de zakelijke gangsterbazen nieuwe tijden in gaan, merken de hoofdpersonen dat, net als de cowboys in The Wild Bunch (een duidelijke inspiratie voor Exiled), hun tijd van eer en broederschap in misdaad voorbij is. Op een gegeven moment zijn ze zelfs zo ten einde raad dat ze hun lot meerdere keren bepalen door een muntje op te gooien.
Eigenlijk zijn deze gangsters ook cowboys. De manier waarop ze hun pistolen trekken vanachter hun lange jassen is identiek aan hoe dat in de spaghettiwesterns van Sergio Leone gebeurt, en het in de lucht schieten van een blikje fris is ook duidelijk een knipoog naar de western. Maar de gangsters blijven ook echte Aziatische gangsters, en de manier waarop ze in schietscènes bewegen en handelen doet aan de kogelballetten van oude John Woo films als The Killer en Hard-Boiled denken. Het fijne is dat Exiled de vergelijking met zulke actieklassiekers zonder moeite overleeft.
Johnny To weet heel goed hoe hij een actiefilm over gangsters moet maken, en de flair en stijl waarmee hij dat deze keer doet bewijst dat eens te meer. Sympathieke personages die in kleine bewegingen en details veel over hun innerlijk vrijgeven, veel humor en sensationele schietpartijen: wat wil je nog meer? Exiled is een formidabele actiefilm vol stilistische hoogstandjes, die hedendaagse westerse concurrenten ver achter zich laat. Zei ik dat ik de film eerder te veel geprezen had? Een heel klein beetje dan.
[doemaarrood]Exiled staat niet vermeld in de bioscoopagenda, maar draait exclusief in het Filmmuseum van Amsterdam[/doemaarrood]
