Na het succes van The Matrix in 1999 verschenen er plotsklaps veel soortgelijke scifis vol met technische snufjes en levensbeschouwende vragen. Surrogates is geen uitzondering op die regel. Actie, robots en Bruce Willis: dat moet haast wel vermakelijk worden.
In deze nieuwe film van Jonathan Mostow (de regisseur van onder andere Terminator 3) hebben we het als mens maar gemakkelijk. Terwijl we in onze luie stoel liggen, knappen bestuurbare roboteenheden ons vuile werk op. Dat brengt natuurlijk louter voordelen met zich mee. De robots ogen niet alleen mooier dan wij, ze zijn ook sterker en hebben betere zintuigen. Pijn is verleden tijd en zelfs moord en racisme zijn sinds jaar en dag uit de maatschappij geweerd.
Iedereen kan dus voortaan zelf bepalen door welk model hij in de maatschappij wordt gerepresenteerd. Het uiterlijk is aan te passen en als de huidige surrogaat te saai wordt, kan er gewoon een nieuwe worden aangeschaft. Oplaadpunten staan als telefoonhokken door de stad verspreid, waar de tijdelijk onbestuurbare eenheden energie opdoen.
Aanvankelijk heeft politieagent Tom Greer daarom geen moeilijke baan. Hij moet orde handhaven in een wereld waar materiële schade het grootste risico is. Maar als er dan plotsklaps twee mensen omkomen nadat hun gemotoriseerde alter egos verwoest werden, lijkt ieder mensenleven ineens in gevaar. Door middel van grondig speurwerk en een snufje actie moet Greer erachter zien te komen hoe de verwoesting van een robot kan leiden tot de dood van diens bestuurder.
Surrogates werd gebaseerd op de gelijknamige comic. Hoewel die redelijk duister van toon is, koos Mostow voor een gelikter uiterlijk voor de filmversie. Niet geheel onlogisch in een wereld waar het schoonheidsideaal bepaald wordt door fabrieksrobots. Achter een dubbel-D-model kan zo maar eens een dikke vent van vijftig schuil gaan en Michael Jackson had gewoon weer donker kunnen zijn. Althans, zijn surrogaatrobot dan.
Hoe is het dan om zelf te bepalen hoe je eruit ziet? Het antwoord op die vraag blijft de film ons helaas schuldig. Surrogates staat maar mondjesmaat stil bij de essentie van onze menselijkheid in een universum waar communicatie via substituten verloopt. Wat een cliché. Varianten op die vraag zagen we al tig keer vaker, bijvoorbeeld in The Matrix. En zelfs in die film was het al niet origineel meer. Het verhaal verzandt daarnaast in een inspiratieloze whodunit en dat is bijna een doodsteek voor het uitgangspunt.
Gelukkig kleven er aan dit werk ook positieve kanten. Terwijl iedereen inmiddels een ander uiterlijk voor zichzelf heeft gekozen is het enige verschil tussen de kale Tom Greer en zijn mechanische representatie een bloempotkapsel. De immer stoere Willis zag er nooit eerder zo sullig uit. Gelukkig krijgt zijn robotpersonage weer een hoop coolheid terug zodra er een arm van zijn romp wordt geblazen. Gered door de speciale effecten dus. Lastiger wordt het als zijn complete eenheid wordt vernietigd, want dan staat Green er als mens ineens alleen voor in een wereld vol surrogaten.
Verder is de actie in Surrogates goed behapbaar. Net als in zijn vorige film weet Mostow dit overzichtelijk in beeld te brengen, iets waar menig actieregisseur tegenwoordig mee worstelt. Verwacht niet zon spektakel als de kraanwagenachtervolging uit Terminator 3, maar wel een hoop destructie. Dat past erg goed in de relatief korte speelduur van anderhalf uur. Dat tijdvak is een slimme zet, want veel langer had de film met dit scenario niet kunnen duren zonder tempo te verliezen.
Zo is Surrogates een prima filmsnack, maar zeker geen hoofdmaaltijd. Daarvoor is het verhaal te suf en de achterliggende filosofie te uitgekauwd. Technische snufjes en levensbeschouwing kunnen heel interessant zijn, maar dan moeten ze meer omvatten dan het idee alleen. Ik hoop verder dat Mostow niet nog eens zes jaar op zich laat wachten voor zijn volgende prent. Met het juiste actiescript onder zijn hoede is hij tot vuurwerk in staat.
