Lee Daniels haalde de hoofdcompetitie van Cannes met The Paperboy, maar de vuile, naar exploitatie neigende film kon niet rekenen op waardering van een groot publiek. Anders was dat bij zijn eerdere Precious, het sociale drama uit 2009 dat voor zes Oscars werd genomineerd en er uiteindelijk twee verzilverde. Misschien dat de Amerikaanse regisseur nu dus weer toe was aan een echte publieksfavoriet. Want dat is The Butler, en misschien ook wel iets te veel.
Laten we beginnen met een inventarisatie van de cast. Dan kom je uit op vijf Oscarwinnaars en drie Oscargenomineerden. Dat is nogal wat, helemaal wanneer je de film hebt gezien en weet dat de helft ervan het slechts met een paar zinnetjes moet doen. Grootheden als Vanessa Redgrave en Jane Fonda zijn binnen een paar minuten weer uit zicht verdwenen, maar natuurlijk staan hun namen wel op de poster, naast het silhouet van een butler dat voor een groot deel is ingekleurd door een Amerikaanse vlag.
Ook het waargebeurde verhaal van een donkere jongen die opgroeit tussen de katoenplanten maar het weet te schoppen tot butler in het Witte Huis, waar hij uiteindelijk onder acht verschillende presidenten werkt, zal het goed doen bij een groot publiek. Met name in de Verenigde Staten, waar de welbekende doe-je-best-en-je-kunt-alles-bereiken-wat-je-maar-wil-structuur al menig filmmaker een fraaie miljoenenvilla heeft opgeleverd.
Cynische kritiek ligt al snel op de loer bij The Butler, zeker voor de nuchtere Nederlander. En toch is dat niet helemaal terecht. Ook al loopt Daniels ongegeneerd te koop met zijn boodschap en laat hij het sentiment (zeker tegen het einde) van zijn film afdruipen, dit drama met een speelduur van een dikke twee uur overtuigt wel.
Dat een aantal acteurs misschien is uitgezocht om de film meer onder de aandacht te brengen, doet geen afbreuk aan het feit dat ze hier foutloos gecast zijn. Je moet er ook maar opkomen - en het lef hebben - om Robin Williams te kiezen als president Eisenhower, maar het werkt. Of wat te denken van Oprah Winfrey in een grotere rol als de trouwe echtgenote van butler Cecil. De presentatrice is een van de populairste vrouwen van de Verenigde Staten, dus misschien een makkelijke sleutel naar succes, maar vergeet niet dat ze ook heel behoorlijk kan acteren (hoewel ze bijna nooit in een film te zien is).
De hoofdrol is voor de altijd sterke Forest Whitaker, die hier mooi ingetogen spel laat zien als Cecil, een hardwerkende man die zijn gezin draaiende probeert te houden. Dat wordt met name lastig gemaakt door zijn zoon, die als aanhanger van de burgerrechtenbeweging fel tegen zijn vaders onderdanige werk is.
Aan de hand van die twee personages krijgt de kijker een beeld van hoe de Amerikaanse politiek en samenleving veranderen vanaf 1957, het jaar waarin Cecil wordt aangenomen. Het is niet de eerste keer dat die geschiedenis in een film wordt gebruikt, maar dat consequent voor het perspectief van Afro-Amerikanen wordt gekozen is wel verfrissend.
Het is alleen jammer dat Daniels geen regisseur is van het subtiele gebaar. De boodschap dat je je eigen kansen kunt en moet maken wordt moddervet aangezet. Ondanks dat is het dus knap dat The Butler een onderhoudende, bij vlagen intrigerende kijk is geworden op de positie van zwarten in de Verenigde Staten.
