Als je het een beetje gesnopen hebt weet je dat je in horrorfilms nooit die donkere zolder op of die akelige kelder in moet gaan. En je maar het beste de lampen aan kunt houden. Je zaklantaarn of mobieltje komt daarnaast altijd zonder batterijen te zitten. Het is bovendien oppassen voor kleine meisjes en leegstaande huizen. Het genre teert al decennialang op dezelfde conventies die eindeloos gerecycled worden. Weet daar nog maar eens een originele draai aan te geven. De liefhebber zou haast teleurgesteld raken als ze niet van stal worden gehaald. Wat de goede van de slechte horrorfilm onderscheidt, is naast een goed verhaal de manier waarop de vaste elementen ingezet worden. In Oculus draait het allemaal om een mysterieuze spiegel met moordzuchtige krachten. Filmmaker Mike Flanagan laat ons net als zo veel vakgenoten regelmatig in de spiegel kijken. Maar komt de dreiging wel uit de spiegel?
Broer en zus Tim en Kaylie hebben zo hun eigen manier gevonden om een gezinsdrama dat zich elf jaar eerder afspeelde te verwerken. Na de dood van hun ouders heeft Kaylie geprobeerd zo goed als het ging de draad weer op te pakken en op onderzoek te gaan naar het hoe en waarom. Haar broertje is in een psychiatrisch ziekenhuis beland. Als hij hier uit ontslagen wordt, is Kaylie vastberaden om het grote kwaad dat haar familie heeft uitgedund te bestrijden. Het heeft volgens haar allemaal te maken met een eeuwenoude spiegel die een spoor van dood en verderf heeft achtergelaten. Laat Kaylie nu net bij een veilinghuis werken waar de spiegel onder de hamer gaat. Ze weet het meubelstuk te confisqueren en plaatst het in haar voormalig ouderlijk huis. De roodharige dame heeft een hele stellage aan camera's, computers, wapens en alarmsystemen opgesteld om de krachten van de spiegel te openbaren en het onding uiteindelijk te vernietigen. De genezen verklaarde Tim is sceptisch en vindt dat zijn zus spoken ziet.
De eerste gedachtegang die bij het lezen van deze premisse van het ijzingwekkende Oculus door je hoofd gaat is of ze nu echt niets originelers konden bedenken dan een spiegel waar enge toestanden in te zien zijn. Flanagan is echter iets heel anders van plan met zijn publiek. Vaak wordt de spiegel van boven gefilmd en is helemaal niet duidelijk wat er nou te zien moet zijn. Het gevaar komt veelal uit onverwachte hoek en is prettig ongewoon getimed. Er wordt enorm veel tijd geïnvesteerd in het onderzoek dat Kaylie heeft verricht en haar ettelijke pogingen om haar broer aan haar zijde te krijgen. Maar ook de aanloop elf jaar eerder wordt uitvoerig belicht. De hoeveelheid plot is opmerkelijk, vooral gezien de beperkte setting. Flanagan heeft ingezien dat het verhaal allesbepalend is en niet enkel een kapstop om zo veel mogelijk schrikmomenten aan op te hangen.
Voor psychologische horror wordt er opvallend veel en vooral inhoudelijk gebabbeld. Flanagan haalt hierbij een simpel maar uiterst effectieve plottechniek van stal die ook in bijvoorbeeld The Silence of the Lambs werd ingezet. Daar werd een half uur lang over de geschiedenis en reputatie van Hannibal Lecter gepraat zonder dat we hem nog maar hebben gezien. Dezelfde soort spanning ontstaat als Kaylie de huiveringwekkende geschiedenis van de spiegel uit de doeken doet, terwijl het ding nog afgedekt is en onschuldig lijkt. Wat gaat er in godsnaam gebeuren als het kleed van de spiegel wordt gehaald? Flanagan acht zijn toeschouwers hierbij intelligent genoeg om zaken zelf in te vullen. Voor zowel de interpretatie van Kaylie als die van Tim is namelijk wat te zeggen. Gevoel en verstand wisselen elkaar voortdurend af. Het tweetal lijkt Scully en Mulder van The X-files wel. Tot aan het einde toe mag je kiezen in welk kamp je wil vertoeven.
Het krachtige en langzaam opbouwende Oculus bedient zich niet van goedkope trucjes als reflexmatige 'jump scares'. De documentatie van broer en zus, die zich enkel in het huis en zelfs voornamelijk één kamer afspeelt, wordt doorsneden met scènes uit het verleden. Een gezin en vooral een vader die langzaam tot complete waanzin worden gedreven. Flanagan draaft hierin te veel door als de finale zich aandient. Niet alleen gaat dan de afgezaagde trukendoos die juist zo prettig gesloten bleef, open en wordt het tempo opgevoerd, maar er wordt ook zoveel heen en weer gezapt tussen heden en verleden dat je het spoor wat bijster raakt. Dit zijn echter kleine schoonheidsfoutjes in een uiterst zenuwslopende horrorfilm, die ondersteund wordt door een opzienbarend intelligent scenario, meer dan uitstekend acteerwerk en een minieme pulserende soundtrack. Hoe cliché een enge spiegel ook moge zijn, in Oculus wordt er door de sterke psychologische opbouw een verrassende wending aangegeven die leidt tot een ontknoping die voor verschillende interpretaties vatbaar is.
