Clouds of Sils Maria
Recensie

Clouds of Sils Maria (2014)

Het sterke acteerwerk van Juliette Binoche en Kristen Stewart maken enkele vreemde regie- en scenariokeuzes een stuk overkomelijker.

in Recensies
Leestijd: 4 min 18 sec
Regie: Olivier Assayas | Cast: Juliette Binoche (Maria Enders), Kristen Stewart (Valentine), Lars Eidinger (Klaus Diesterweg), Chloë Grace Moretz (Jo-Ann Ellis), Johnny Flynn (Christopher Giles), e.a.| Speelduur: 124 minuten | Jaar: 2014

Hoewel een handvol acteurs de eeuwige jeugd lijkt te hebben, zijn de meesten van hen net zo onderhevig aan veroudering als ieder ander, wat onherroepelijk invloed heeft op de rollen die ze aangeboden krijgen. Aangezien de filmindustrie geregeld in herhaling valt, levert dat soms interessante situaties op. Zo werden in de theaterstukverfilming Sleuth uit 1972 de twee hoofdrollen gespeeld door Michael Caine en Laurence Olivier. Toen men het in 2007 tijd vond voor een nieuwe filmbewerking, was Olivier overleden en had Caine de juiste leeftijd voor diens rol van oudere bedrogen echtgenoot. Voor Caines voormalige rol van jonge dandy werd ditmaal Jude Law opgetrommeld, die toevallig enkele jaren eerder ook al de titelrol had gespeeld in de remake Alfie: een andere rol die Caine ooit vertolkte. Op dergelijke momenten wordt iedereen even geconfronteerd met het onvermijdelijke proces van veroudering. De betrokken acteurs nog wel het meest.

In Clouds of Sils Maria overkomt de populaire actrice Maria Enders iets vergelijkbaars: ze krijgt een van de twee hoofdrollen aangeboden in een nieuwe uitvoering van het toneelstuk waar ze twintig jaar geleden mee doorbrak. Ditmaal echter niet de rol van de jonge aantrekkelijke assistente die haar bazin verleidt, maar die van de gefrustreerde oudere vrouw die zich door de affaire tot zelfmoord laat drijven. Maria staat aanvankelijk afwijzend tegenover het plan, maar besluit de rol uiteindelijk toch te accepteren uit eerbied voor de onlangs overleden schrijver van het originele stuk. Ze waren namelijk goed bevriend en in zekere zin heeft ze haar carrière aan het toneelstuk te danken. Evenmin onbelangrijk is dat de schrijver voor zijn dood werkte aan een vervolg waarin duidelijk zou worden dat de assistente op latere leeftijd steeds meer op haar voormalige bazin is gaan lijken.

Om zich haar nieuwe rol volledig eigen te maken, betrekt Maria met haar persoonlijke assistente Valentine het huis van de schrijver in de Zwitserse Alpen en storten ze zich samen op het repeteren. Vanzelfsprekend duurt het niet lang voordat feit en fictie door elkaar gaan lopen. Niet eens zozeer omdat het toneelstuk gaat over de relatie tussen een bazin en haar jongere assistente, maar vooral omdat Maria door haar vroegere acteerwerk een stevige aversie heeft opgebouwd voor het personage dat ze ditmaal speelt. Wat uiteraard niet helpt, is dat haar voormalige rol nu wordt gespeeld door een jonge actrice die grote publieksfilms (waar Maria haar neus voor ophaalt) graag afwisselt met spraakmakende gebeurtenissen die gebruikelijk zijn voor een zelfdestructieve Hollywoodster.

Clouds of Sils Maria gaat over de onvermijdelijkheid dat iedereen die succesvol is vroeg of laat wordt verdrongen door een jongere generatie. Maria was immers ooit een aanstormend talent wier nieuwverworven succes ten koste ging van dat van haar oudere tegenspeelster, maar op haar huidige leeftijd is ze voor jongere generaties niet bijster interessant meer. Het is niet moeilijk te geloven dat deze rol is geschreven met vertolkster Juliette Binoche in gedachten. Want hoewel de Franse steractrice op haar vijftigste nog lang niet is uitgerangeerd, zal ze ongetwijfeld merken dat veel prestigieuze rollen waarvoor zij vroeger de eerste kandidaat was tegenwoordig eerder bij de elf jaar jongere Marion Cotillard belanden. Binoche heeft in haar carrière vrijwel uitsluitend gekozen voor rollen in kleinschalige kwaliteitsproducties, wat haar een lieveling van de critici heeft gemaakt, maar hierdoor zal een jonger publiek waarschijnlijk niet warmlopen voor ‘de nieuwe Binoche’.

Regisseur en scenarist Olivier Assayas blijkt zich goed bewust van dergelijke carrièrekeuzes en de consequenties die ze hebben, wat onder meer tot uiting komt in de casting van Kristen Stewart als Maria’s assistente. Stewarts cv bestaat weliswaar voor een groot deel uit dezelfde soort films als waarin Binoche doorgaans te zien is, maar voor velen zal ze nog lang bekend blijven om haar ongeïnspireerde betrokkenheid bij de uiterst commerciële Twilight-films. Dat is misschien iets waar ze zelf niet al te blij mee is, maar de bekendheid die ze hieraan heeft overgehouden stelt haar wel in staat om wat prestigieuzere rollen na te jagen. In Clouds of Sils Maria bewijst ze gelukkig die prima aan te kunnen: Stewart laat zich geen moment door Binoche onder tafel spelen.

Assayas mag zich gelukkig prijzen dat het overtuigende acteerwerk van Binoche en Stewart de film overeind houdt, want op het gebied van scenario en regie laat hij helaas nogal wat steekjes vallen. Zo heeft hij de vervelende neiging om scènes steeds op ongepaste momenten middels een fade-out te beëindigen. Een enkele keer werkt dat, zoals wanneer Maria na lang tobben met een speech het podium betreedt (en we de speech nooit te zien krijgen), maar in de meeste gevallen is de scène juist net lekker bezig. Daarnaast is er een vrij lange epiloog die niets anders aan de film lijkt te willen toevoegen dan een groot vraagteken. Leuk misschien voor de puzzelaars in het publiek, maar aangezien de thematiek in dit deel alleen nog maar wordt herkauwd, boet de film erdoor aan kracht in. Assayas doet een hoop met weinig, maar had met minder nog wat meer kunnen doen.