Performancekunst geldt als één van de jongste takken van de moderne kunst. En zoals bij de meeste kunstvormen is niet iedereen ervan gecharmeerd. Eerlijk gezegd had ik er persoonlijk ook niet veel mee, maar deze mening - die voornamelijk uit onwetendheid voort was gekomen - draaide honderdtachtig graden toen ik in aanraking kwam met het werk van de befaamde Marina Abramovic. In The Big Apple was enkele jaren geleden een expositie te bewonderen met het werk van de Servische kunstenares onder de titel The Artist Is Present. De tentoonstelling deed haar titel eer aan, want de aanstichtster zat drie maanden lang elke dag zwijgzaam op een stoel. Iedereen die wilde kon zo lang hij of zij maar wilde tegenover Abramovic gaan zitten. Tijdens mijn bezoek zat de zichtbaar vermoeide vrouw in haar laatste paar weken. Het retrospectief met haar werk was geniaal en bizar tegelijkertijd.
Het werk van Abramovic is expliciet, onwerkelijk, gruwelijk en vervreemdend. Het is vervat in vele documentaires, een toneelstuk en films en wordt soms belachelijk gemaakt, zoals in La Grande Bellezza. Performancekunst en film kunnen prima samengaan. Kunnen, want de twee disciplines moeten elkaar wel versterken. Dat dit niet altijd het geval is, bewijst het filmdebuut van de Vlaamse filmmaker Benny Vandendriessche..
Centraal staat het grote verdriet van performancekunstenaar Dirk Hendrikx. Na het verlies van zijn vrouw zwerft hij zwijgzaam rond op het Roemeense platteland. Hij besluit zich over te geven aan zijn oerinstinct; als je dat er althans in kan zien. In Roemenië barst het van de zwerfhonden, zo vertelt de politieagent die de compleet verwarde naamloze hoofdpersoon opvangt. Daarmee hebben we ook gelijk een verklaring voor het feit dat nagenoeg elk shot bevolkt wordt door drommen honden. We krijgen op verwarrende wijze flarden mee van de relatie van de man, voordat het noodlot toesloeg. De gehusselde chronologie maakt deze zware zit er niet bepaald lichter op. Het eenvoudige verhaal moet vorm krijgen door de complexe uitingsvormen van de performancekunstenaar. Het barst van de nietsontziende wanhoop, maar zelfs de momenten samen met zijn nog levende geliefde roepen verwarring op. Van een ellenlang potje voetjevrijen, waarbij de vrouw het gezicht van de man bepotelt, wordt niemand veel wijzer. Is het de bedoeling dat we hierin de verregaande intimiteit van het stel moeten zien? Het prettige aan abstracte kunst is dat het uitnodigt tot eigen invulling, maar in het geval van Hendrikx wordt het een halsstarrige zoektocht naar de (on)zin ervan.
Context blijkt hierbij allesbepalend in het onoverzichtelijke Drift. Hendrikx werk lijkt in de verste verte niet op dat van Abramovic. En appels en peren kun je niet met elkaar vergeljken. Geen ramp, want zelfs binnen de performancekunst heb je gradaties. Dat snapt zelfs de leek nog wel. Wat het werk van Abramovic wel aantoont is dat het omkleed met het juiste medium en in de juiste vorm alleen nog maar meer versterkt kan worden. Zo gaat Hendrikx bijvoorbeeld subtieler en gevoeliger te werk. Zonder bizarre vondsten of toeren en zonder al te veel (technische) hulpmiddelen. Doordat het geheel duiding mist en de acts enkel op zijn te hangen aan het verdriet van de hoofdfiguur, reduceert Vandendriessche de acts van Hendrikx tot rariteiten. Dan zit je echt alleen maar te kijken naar een man die op zijn hoofd in een Roemeens weiland staat, omringd door blatende schapen. Maar ook de kunstenaar die met zijn hoofd in de sneeuw zich een slag in de rondte ploegt is moeilijk te duiden. Het is heel lastig om dit niet anders af te doen dan koddigheid.
Hendrikx slaagt er niet in een functie aan zijn capriolen te geven. Wel leidt het tot absurde toestanden en krijgen de vondsten van de kunstenaar iets onbedoeld lachwekkends. En dan te bedenken dat ze er vijf jaar over gedaan hebben. Drift is enkel voorbehouden aan de verstokte liefhebber. Er valt bitter weinig van te vinden, zoals bij kunst wel vaker het geval is. Het grijpt je aan of het laat je koud; veel meer smaken zijn er niet. Wat er echter wel over te zeggen valt is dat Vandendriessche worstelt met de vorm waarmee hij Hendrikx concepten aaneenrijgt. Dat werkt hier namelijk niet en daar mag je een regisseur wel degelijk op afrekenen.
