Hoe maak je een documentaire over een fotograaf? Het ligt voor de hand om beelden te schieten van de man in actie, maar met een speelfilmlengte ligt het gevaar van nodeloze herhaling al snel op de loer. Natuurlijk mag het worden afgewisseld met werk van de fotograaf zelf, en in het geval van Sebastião Salgado, waar The Salt of the Earth over gaat, is dat ook absoluut geen straf. Maar filmmaker Wim Wenders - die voor deze documentaire samenwerkte met Salgado junior - verzon nog iets extras. Een simpel idee dat uitstekend blijkt te werken.
De regisseur van zowel film- als documentaireklassiekers (onder meer The Buena Vista Social Club, Paris, Texas en Der Himmel Über Berlin) wilde het gezicht van Salgado filmen terwijl hij zijn eigen fotos bekeek. Dan kun je hem natuurlijk achter een bureau door fotoalbums laten bladeren, maar dat heeft twee nadelen. Het eerste is dat je dan niet het werk en de fotograaf tegelijkertijd in beeld kunt nemen, het tweede is dat zijn gezicht altijd afgewend zal zijn van de camera. Wenders vond daar een oplossing voor. Dankzij een omgebouwde autocue kijkt Salgado zowel naar zijn fotos als recht in de lens.
Wanneer Salgados gezicht over zijn eigen fotos heen wordt gelegd, ziet de kijker dus precies op welk gedeelte van zijn werk hij zijn aandacht vestigt terwijl hij uitleg geeft. Een mooie vondst om een stapje dichterbij de fotograaf te komen.
The Salt of the Earth opent met indrukwekkende beelden van mijnwerkers in het Braziliaanse Serra Pelada, waarschijnlijk het bekendste werk van Salgado. Een mierenhoop aan mensen in een gigantische krater, die in de loop der jaren met de hand is gemaakt om naar goud te zoeken. De fotos zijn zoals vrijwel al Salgados werk; er blijkt zowel een oog voor schoonheid als voor menselijkheid uit. Zoals Wenders het in de voice-over beschrijft: de sociaalfotograaf wordt gedreven door empathie voor de mensheid.
In deze documentaire, die na de opening grofweg in chronologische volgorde Salgados leven langs loopt, komen uiteraard veel meer van dat soort beelden voorbij. De brandende olievelden in Koeweit zijn bijvoorbeeld prachtige plaatjes, hoewel het verhaal erachter weer een dubbel gevoel oplevert. Intussen is de fotoreeks uit Noord-Ethiopië juist diep verontrustend doordat de uithongering en het leed zo scherp in beeld zijn gebracht.
Kritisch merkt Salgado op dat de geschiedenis bestaat uit een aaneenschakeling van oorlogen. Een reden om zich in zijn laatste project meer te richten op de natuur en zelf voor verbetering te zorgen door een groot kaalgeslagen heuvellandschap opnieuw met bomen te beplanten. Als boodschap geeft hij mee dat de vernietiging van de natuur niet onomkeerbaar is. Mooi om te zien hoe sterk de man zich ook nu nog bekommert om de mens en de planeet, maar die ecologische boodschap had The Salt of the Earth niet nodig gehad als afsluiter. Als scherpe observator is Salgado vele malen interessanter.
