Ook al heeft zangeres en performer Wende Snijders hiervoor nooit eerder in een film gespeeld, laat staan een acteerklus gehad, toch valt niet te ontkennen dat de rol van Nina haar op het lijf geschreven is. Letterlijk. Regisseuse Sacha Polak en scenarioschrijfster Helena van der Meulen, die in 2012 samen Hemel maakten, hebben het script van hun nieuwe speelfilm Zurich geschreven met Snijders in gedachten. Nadat ze haar wisten te overtuigen, is Snijders vanaf het begin betrokken geweest bij de ontwikkeling van het scenario. Het heeft zijn vruchten afgeworpen: Nina is een ongrijpbaar en intens gekweld mens en zelden is er een onthutsender beeld van verdriet neergezet dan in het aangrijpende Zurich.
Zurich neemt ons mee naar het leven van de ontredderde Nina, die in alle eenzaamheid langs snelwegen en truckstops zwerft, schijnbaar stuurloos en doelloos. Dit is een vrouw die haar leven ontkent en ontvlucht. Een vlucht die eigenlijk een wil tot verdwijnen is. Het verhaal van Nina wordt niet chronologisch verteld. We beginnen met deel twee, waarin we middenin Ninas realiteit vallen en waar we aan een halve scène genoeg hebben om te zien dat het daar helemaal mis is. Het is onmiddellijk duidelijk dat het onherroepelijk opnieuw mis moet gaan, of alleen maar erger kan worden. En Nina moet zich dat ook realiseren. Wat er gebeurd is, wordt gaandeweg duidelijk, om de kijker in de tweede akte, het deel dat eraan voorafging, pas te onthullen wat onze hoofdpersoon gebracht heeft tot waar ze nu is.
Polak heeft voor het verhaal van Nina de perfecte opzet gevonden. Het verwisselen van de afwikkeling met de aanloop is een geniale vondst met als bijkomend voordeel dat eerdere scènes in retrospectief nog meer pijn gaan doen dan ze al deden. Van een trucje is echter nooit sprake. Er valt niets op zijn plek. Het verhaal van Nina wint alleen maar aan diepgang. Het personage is intuïtief en de film, die haar dicht op de huid zit, automatisch ook. Het drama is puur en onthutsend, en blijft dat ook, ondanks de schijnbaar geconstrueerde narratieve vorm. Zurich is een zintuiglijk verhaal over wanhoop en onmacht en een gevoelig portret van schuld en verdriet.
Ondanks de relatief korte speelduur van nog geen negentig minuten lijkt de film wat lang. Dat komt door een handvol overbodige scènes waarin het perspectief verplaatst naar dat van een van de andere personages, wat onnodig is en aanvoelt als een breuk. Nina is een betrouwbare verteller en aan haar verhaal hebben we genoeg. Meer dan eens doet Polaks film denken aan Kan Door Huid Heen, de arthousehit van Esther Rots uit 2009. Ook hier slaat een jonge vrouw op de vlucht voor haar leven, waar haar trauma in alle eenzaamheid nog verder om zich heen kan slaan en ze alsmaar verder afglijdt van dat oude leven. Beide filmmaaksters lijkt het te gaan om de zintuiglijk ervaring van cinema. Hun drama verbloemt niets, is kaal en rauw maar blijft wel een mate van mysterie houden. Polak en Rots stellen meer vragen dan dat ze beantwoorden.
Roadmovies zijn het toneel van een reis. De snelweg houdt hun personages de belofte voor van een schijnbaar romantisch nomadenbestaan en de suggestie van het eeuwig onderweg kunnen zijn. Deze Nederlandse roadmovie is geen reis, maar een vlucht. Het is geen onderweg zijn, zelfs geen eeuwig onderweg zijn; het is het niet meer kunnen zijn.
De rol van Nina wordt met verve en met een buitengewone indringendheid gespeeld door zangeres Snijders. Buiten het feit dat het haar debuut als actrice is en het niet de makkelijkste rol moet zijn, is haar prestatie extra bewonderenswaardig omdat vrijwel alles op haar aankomt. In veel scènes is ze alleen en in die met anderen is de interactie nu juist dat wat problematisch is. Er is nauwelijks sprake van dialoog, alleen van lichamelijkheid. Ze heeft dan ook alleen haar lichaamshouding en mimiek om zich uit te drukken. Haar vertolking is echt klasse: ze springt van vrijpostig naar gesloten en ze is tegelijkertijd intiem én mysterieus.
Snijders slaagt glansrijk voor haar eerste acteerklus. Ik heb zon vermoeden dat filmmakers voor haar in de rij zullen gaan staan. Ook hulde aan de jonge regisseuse, die na haar autobiografische documentaire Nieuwe Tieten (Polak is draagster van een erfelijk borstkankergen en liet haar borsten preventief verwijderen) opnieuw grote emoties niet schuwt, maar een heel ingetogen en tevens hartverscheurende rolprent aflevert. Polak weet van haar derde film zowel iets monumentaals als intiems te maken.
